Πανδημία COVID-19

Η νόσος COVID-19 (Coronavirus Disease-2019) είναι μία ιογενής λοίμωξη που οφείλεται στον ιό SARS-CoV 2 (Severe Acute Respiratory Syndrome – CoronaVirus 2). Ο SARS-CoV 2 είναι ένας ιός της οικογένειας των κορονοϊών, που ονομάζονται έτσι λόγω των εξογκωμάτων που φέρουν στην επιφάνεια τους, που μοιάζουν με κορώνα. Στην ίδια οικογένεια ιών περιλαμβάνονται ορισμένα είδη ιών που προσβάλλουν ζώα αλλά και στελέχη συχνά στον άνθρωπο που προκαλούν κοινό κρυολόγημα, καθώς και οι ιοί που προκαλούν τα νοσήματα SARS και MERS (Middle Eastern Respiratory Syndrome).[1]

Ο SARS-CoV 2 ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στη Wuhan της Κίνας τον Δεκέμβριο του 2019. Μετά την ανίχνευσή του ξεκίνησε μία επιδημία στην επαρχία Hubei της Κίνας η οποία σύντομα εξαπλώθηκε και σε άλλα μέρη του κόσμου φτάνοντας να προκαλέσει την πανδημία της νόσου COVID-19.[2]

Η COVID-19, όπως κι άλλοι κορονοϊοί, είναι αυτό που ονομάζουμε μία ζωοανθρωπονόσος, δηλαδή μία ασθένεια που οφείλεται σε ένα παθογόνο που μεταφέρθηκε από τα ζώα στον άνθρωπο. Δυστυχώς παρότι προέρχεται από τα ζώα, ο ιός έχει μεταλλαχθεί ώστε να μεταδίδεται αποτελεσματικά από άνθρωπο σε άνθρωπο, επιτρέποντας έτσι τη διασπορά του στην κοινότητα.[3] Η ακριβής προέλευση του συγκεκριμένου ιού είναι άγνωστη. Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι ο ιός πρωτοεμφανίστηκε στις νυχτερίδες και μεταφέρθηκε στον άνθρωπο αφού υπέστη μεταλλάξεις σε έναν ενδιάμεσο ξενιστή, πιθανόν σε ένα εξωτικό είδος ζώου ονόματι παγκολίνος.[4]

Ωστόσο ακόμη μέλλουν να πραγματοποιηθούν έρευνες για να μας υποδείξουν με μεγαλύτερη σιγουριά το από που προήλθε ο ιός που προκάλεσε την πανδημία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει συνθέσει μία ομάδα επιστημόνων από ποικίλα επιστημονικά πεδία με σκοπό τη μελέτη των στοιχειών στην πηγή του νοσήματος: την πόλη Wuhan. Εικάζεται ότι καίριο ρόλο στη διασπορά του ιού έπαιξε μία αγορά κρέατος στην οποία πωλούνταν ζωντανά ζώα – ακόμη και εξωτικά ζώα όπως παγκολίνοι ή νυχτερίδες. Η έρευνα πάντως αναμένεται να αργήσει να δώσει καρπούς καθότι η προέλευση του ιού είναι ένα πολιτικά ευαίσθητο ζήτημα, με την Κίνα να προσπαθεί να αποδείξει ότι δεν ξεκίνησε εκεί και τις ΗΠΑ να προσπαθούν να αποδείξουν ότι η Κίνα φέρει μεγάλη ευθύνη στη διασπορά του ιού.[5]

Γιατί μας απασχολεί τόσο η νόσος COVID-19;
Γιατί ο ιός SARS-CoV 2 έχει αποδειχθεί εντυπωσιακά καλός στη διασπορά από άνθρωπο σε άνθρωπο, ενώ παράλληλα προκαλεί συχνά σοβαρή νόσο που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στον θάνατο. Ο ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αναπνευστικού από τα σταγονίδια που εκκρίνονται κατά τον βήχα, το φτέρνισμα, την ομιλία ή και την εκπνοή.[6]  Υπάρχουν βάσιμα ερευνητικά στοιχεία που καταδεικνύουν ότι ο ιός μεταδίδεται και αερογενώς σε μεγαλύτερη απόσταση από αυτή των τυπικών σταγονιδίων. Ο ΠΟΥ δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα πάνω στο ζήτημα αφήνοντας ανοιχτή την πιθανότητα αερογενούς μετάδοσης, ωστόσο εικάζεται ότι ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι τα σταγονίδια.[7] Αερογενής μετάδοση φαίνεται πάντως να υπάρχει σε συνθήκες που δημιουργούν αερόλυμα, όπως ορισμένες ιατρικές διεργασίες (αποσωλήνωση).[8]

Η νόσος COVID-19 δεν διαθέτει κάποια πολύ χαρακτηριστικά συμπτώματα, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις μοιάζει στην εκδήλωσή της με άλλες κοινές ιογενείς λοιμώξεις όπως η γρίπη ή το κοινό κρυολόγημα. Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν: πονόλαιμο, πυρετό, βήχα, μυοσκελετικό άλγος, καταβολή και δυσκολία στην αναπνοή. Στους περισσότερους μάλιστα ασθενέις τα συμπτώματα είναι σχετικά ήπια και δεν οδηγούν σε καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή.[9]

Δυστυχώς, το πρόβλημα με τον COVID-19 είναι ότι μία μικρή μερίδα νοσούντων θα εμφανίσει βαρύτερη εκδήλωση των συμπτωμάτων με εμφάνιση σοβαρής πνευμονίας. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής θα χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο, πιθανώς και σε ΜΕΘ,[10] ενώ μπορεί να οδηγηθεί στον θάνατο καθότι δεν υπάρχει αξιόπιστο θεραπευτικό πρωτόκολλο για έναν τόσο καινούργιο νόσημα. Μεγαλύτερο κίνδυνο για τέτοιες σοβαρές εκδηλώσεις έχουν άτομα που ανήκουν στις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες: δηλαδή άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και άτομα με ορισμένα υποκείμενα προβλήματα υγείας.[11] Ενδεικτικά τέτοια προβλήματα – σύμφωνα με τις οδηγίες του CDC – είναι ο καρκίνος, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), καρδιοπάθειες, η παχυσαρκία, καταστάσεις ανοσοκαταστολής, η δρεπανοκυτταρική αναιμία, το κάπνισμα, ο διαβήτης τύπου ΙΙ και η εγκυμοσύνη.[12] Το αυξημένο ρίσκο για αυτές τις ομάδες πληθυσμού δεν σημαίνει ότι ενίοτε και άτομα που δεν ανήκουν σε αυτές δεν νοσούν ποτέ σοβαρά.

Η εν δυνάμει θανατηφόρα συμπτωματολογία της COVID-19, σε συνδυασμό με το ότι τα περισσότερα άτομα που μολύνονται από τον SARS-CoV 2 νοσούν ελαφριά ή είναι πλήρως ασυμπτωματικά τον καθιστούν έναν ιδιαίτερα απειλητικό ιό καθώς κάνουν εύκολη τη μετάδοση του. Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια το ποσοστό των ασυμπτωτικών κρουσμάτων που πιθανότα παίζουν κάποιο ρόλο στη μετάδοση, παρόλα αυτά, τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι οι συμπτωματικοί ασθενείς μεταδίδουν τον ιό ευκολότερα σε σχέση με τους ασυμπτωματικούς.[13] Σημαντική φάση μετάδοσης είναι ωστόσο και οι προσυμπτωματική, μερικά 24ωρα πριν το άτομο εκδηλώσει τα συμπτώματα της νόσου. [14]

Η νόσος COVID-19 κατάφερε να εξαπλωθεί πολύ γρήγορα και αποτελεσματικά με αποτέλεσμα να δημιουργήσει μία πανδημία: ένα παγκόσμιο φαινόμενο που δεν αφήνει καμία χώρα ανεπηρέαστη και αρχίζει να έχει επιπτώσεις στην κοινωνία, την πολιτική και την οικονομία. Τη στιγμή της συγγραφής αυτού του κειμένου (16/12) έχουν καταγραφεί κάτι λιγότερο από 74 εκατομμύρια κρούσματα παγκοσμίως, ενώ 1,65 περίπου εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους – ελαφρώς λιγότερο από τον πληθυσμό της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Στη χώρα μας συγκεκριμένα έχουν καταγραφεί 126 χιλιάδες κρούσματα και 3725 θάνατοι.[15] Για να κατανοήσουμε τη σημασία του μεγέθους των θανάτων, αρκεί να αναλογιστούμε ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το έτος 2017 έχασαν 3322 άτομα τη ζωή τους σε ατυχήματα (τροχαία, πτώσεις κ.ά)[16] – δηλαδή 403 άτομα λιγότερα από όσους θανάτους έχουν καταγραφεί από COVID-19, με αυτούς να αυξάνονται κάθε μέρα.

Η ταχεία αυτή διασπορά της νόσου οδήγησε τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο να πάρουν διάφορα μέτρα για την καταπολέμηση της πανδημίας. Πολλά από αυτά τα μέτρα ήταν πρωτοφανή για την κοινωνία του 21ου αιώνα, κρίθηκαν όμως αναγκαία δεδομένου της κρισιμότητας της κατάστασης και της πίεσης στα συστήματα υγείας. Από τις πιο βαρέως πληγείσες περιοχές του κόσμου υπήρξε η Ευρώπη, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να καταγράφει 13,5 εκατομμύρια κρούσματα έως τις 16/12/2020.[17] Παρά, λοιπόν, το γεγονός ότι τα κράτη της ΕΕ είναι δημοκρατικές χώρες χρειάστηκε να παρθούν δραστικά μέτρα με το μεγαλύτερο μέρος των χωρών να επιβάλλουν κάποιας μορφής απαγόρευση κυκλοφορίας. Ακόμη και σε φάσεις που δεν υπάρχει ολική απαγόρευση της κυκλοφορίας, ποικίλα μέτρα χρειάστηκε να παρθούν για να αποτρεφθεί η διασπορά της νόσου, όπως καθολική χρήση μάσκας, ειδικό καθεστώς λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων, μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, ειδικό καθεστώς λειτουργίας σχολείων & πανεπιστημίων με πολλά μαθήματα να διεξάγονται μέσω διαδικτύου.[18]

Ο ιός επηρέασε τις ζωές μας και συνεχίζει να τις επηρεάζει. Όλο αυτό όμως οφείλεται στο ότι όλα αυτά τα μέτρα πράγματι συμβάλλουν στην προστασία μας. Οι μάσκες, για παράδειγμα, είναι καθοριστικές για να αποτραπεί ο κύριος τρόπος μετάδοσης του κορωνοϊού: τα σταγονίδια που εκπέμπονται κατά την αναπνοή, την ομιλία, τον βήχα και το φτέρνισμα. Η μάσκα που καλύπτει τη μύτη και το στόμα έχει δείξει σύμφωνα με έρευνες να αποτρέπει την διασπορά του ιού αποτελεσματικά κόβοντας αυτά τα σταγονίδια.[19] Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα μέτρα ατομικής υγιεινής, με προσεκτικό πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό ή αλκοολούχο αντισηπτικό καθώς και επαρκής αερισμός των κοινόχρηστων χώρων με συχνή απολύμανση.[20]

Διαγνωστικά τεστ
Στην προσπάθεια καταπολέμησης της πανδημίας σημαντικό εργαλείο είναι τα τεστ ανίχνευσης του ιού, που μας επιτρέπουν να εντοπίζουμε τα κρούσματα μέσω του θετικού τεστ και να διασφαλίσουμε τα κατάλληλα μέτρα προφύλαξης για τον ασθενή και για τις επαφές του. Υπάρχουν διάφορα είδη διαγνωστικών τεστ, με το δημοφιλέστερο τεστ να είναι το μοριακό τεστ, που με μέθοδο Αλυσιδωτής Αντίδρασης Πολυμεράσης (PCR) προσπαθεί να ανιχνεύσει το γενετικό υλικό του SARS-CoV 2 σε δείγμα βλέννης από τον ρινοφάρυγγα ή τον στοματοφάρυγγα – πρόκειται για ρετροϊό με RNA για γενετικό υλικό.[21] Τα τεστ αξιοποιούνται ώστε να κατανοήσουμε το μέγεθος της διασποράς του ιού στην κοινότητα, καθώς μας επιτρέπουν να παρέχουμε ειδικές οδηγίες στους νοσούντες και να αποτρέψουμε άτομα που έχουν έρθει σε επαφή μαζί τους από το να συνεχίσουν τη διασπορά του ιού (συνήθως συνίσταται 14ήμερη καραντίνα).[22]

Θεραπεία για τη νόσο COVID-19 δεν υπάρχει, παρά πολλές μελέτες πάνω στο θέμα που δείχνουν πιθανή αποτελεσματικότητα κάποιων φαρμάκων· το καλύτερο που μπορούμε ως τώρα να παρέχουμε είναι ανακούφιση των συμπτωμάτων.[23] Ωστόσο πολλά εμβόλια κατά του ιού είναι ήδη διαθέσιμα με ορισμένες χώρες (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο) να έχουν ξεκινήσει ήδη τους εμβολιασμούς κατά του SARS-CoV 2. Στα κράτη-μέλη της ΕΕ η επιτροπή έγκρισης του εμβολίου θα συνεδριάσει στις 21 Δεκεμβρίου προκειμένου να δώσει την τελική έγκριση του εμβολίου, και τα πιθανότερα σενάρια είναι ότι οι εμβολιασμοί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα και στην Ελλάδα, θα αρχίσουν στις 27 Δεκεμβρίου.[24] Το εμβόλιο είναι ο μόνος τρόπος να λήξει οριστικά η διασπορά του ιού στην κοινότητα, καθώς στοχεύει στη δημιουργία ανοσίας της αγέλης καθώς προστατεύει τόσο το εμβολιασμένο άτομο, όσο και τους γύρω του εφόσον αυτό δεν μεταδίδει τον ιό.[25]

Μύθος: Η μάσκα μου προκαλεί προβλήματα στην αναπνοή. Κατά τη χρήση της τα επίπεδο κορεσμού του οξυγόνου μου μειώνεται και οι ιστοί μου υφίστανται υποξία, κάτι που μπορεί να είναι επιβλαβές σε διαρκή χρήση της μάσκας.
Αλήθεια: Η χρήση της μάσκας είναι απολύτως ασφαλής και δεν δυσχεραίνει την αναπνοή σε επικίνδυνα επίπεδα ούτε μειώνει τον κορεσμό του Ο2. Ενδεικτικά αναφέρουμε μελέτη του JAMA (Journal of American Medical Association), η οποία εξέτασε το κατά πόσο η οδηγία για υποχρεωτική χρήση μάσκας είναι συνετή, ειδικά στα ηλικιωμένα άτομα, ως προς τον άξονα του κορεσμού οξυγόνου τους. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πολύ μικρή διαφορά στον κορεσμό οξυγόνου στο αίμα πριν και κατά τη διάρκεια χρήσης μάσκας, που σε καμία περίπτωση δεν αναμένεται να έχουν βιολογική επίπτωση.[1]

Το αποτέλεσμα, όμως, που όντως έχουν οι μάσκες είναι να αποτρέπουν αποτελεσματικά τη διασπορά του SARS-CoV 2 μέσω σταγονιδίων μεταφερόμενων από τον αέρα, ειδικά σε περιπτώσεις ασυμπτωματικών ατόμων που άθελά τους διασπείρουν τον ιό σε άλλους. Οι μάσκες έχουν ως κύριο ρόλο τους να προστατεύουν τα άτομα γύρω από αυτό που τη φοράει, αποτρέποντας τα σταγονίδια που εκπέμπονται από τη μύτη ή το στόμα από το να φτάσουν στους άλλους, ωστόσο προστατεύουν εν μέρει και τον ίδιο τον χρήστη της από τα αντίστοιχα σταγονίδια άλλων ατόμων. Η αποτελεσματικότητα τους είναι αποδεδειγμένη από πάμπολλες μελέτες (μερικές από τις οποίες αναφέρονται στην ιστοσελίδα του CDC – Center for Disease Control and Prevention – εδώ).[2] Η μάσκα, σε συνδυασμό με τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης είναι από τα πλέον αποτελεσματικά εργαλεία στη μάχη κατά της πανδημίας και είναι άκρως απαραίτητο να αξιοποιούνται από όλους μας για να προστατέψουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας.[3]

Μύθος: Το εμβόλιο για τον κορονοϊό είναι ανασφαλές. Ποτέ ξανά δεν έχει αναπτυχθεί ένα εμβόλιο τόσο γρήγορα. Αυτό είναι ύποπτο. Δεν θα εμπιστευτώ ένα τέτοιο εμβόλιο που ενδέχεται να έχει άπειρες παρενέργειες που δεν έχουν ανακαλυφθεί.
Αλήθεια: Παρά το γεγονός ότι το εμβόλιο κατά του SARS-CoV 2 αναπτύχθηκε πάρα πολύ γρήγορα, δεν έχουν παραλειφθεί τα κρίσιμα βήματα που εξασφαλίζουν ότι είναι αποτελεσματικό και ασφαλές. Και αυτό αποδεικνύεται και έμπρακτα από το γεγονός ότι λαμβάνει έγκριση από τους υπεύθυνους οργανισμούς πολλών κρατών όπως του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.[4]

Είναι λογικό η ταχύτητα με την οποία εγκρίθηκε το εμβόλιο να δημιουργεί προβληματισμό σε πολλούς ανθρώπους. Ακόμη και άνθρωποι που δεν είναι αντιεμβολιαστές, ούτε αμφισβητούν την αποτελεσματικότητά του εμφανίζονται απρόθυμοι να το κάνουν φοβούμενοι της παρενέργειες σύμφωνα με έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο.[5] Και στη χώρα μας, έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι μόλις το 42% των πολιτών είναι πρόθυμοι να εμβολιαστούν με τον φόβο των παρενεργειών να είναι ένας εκ των κύριων λόγων που αποτρέπει τους πολίτες από το να επιθυμούν να εμβολιαστούν.[6]

Ωστόσο, τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί έχουν περάσει από όλα τα στάδια κλινικών δοκιμών και έχουν ήδη δοκιμαστεί και σε έναν σημαντικό αριθμό εθελοντών, κάτι που πρακτικά τις καθιστά την πιθανότητα απροσδόκητων σοβαρών παρενεργειών εξαιρετικά μικρή. Οι αρμόδιοι φορείς δημόσιας υγείας, γενικά, ενθαρρύνουν το κοινό να αναφέρει τυχόν παρενέργειες η οποίες ως τώρα είναι ήπιες και δεν προβληματίζουν την επιστημονική κοινότητα. Η πιθανότητα για κάποια σοβαρή σπάνια παρενέργεια σαφώς δεν είναι μηδενική – ποτέ δεν είναι για κανένα φάρμακο, ακόμη και για ευρέως χρησιμοποιούμενα σκεύασματα – όμως το σίγουρο είναι ότι στη ζυγαριά κόστος-όφελος το καλό που θα φέρουν τα εμβόλια κατά του COVID-19 γέρνει συντριπτικά υπέρ του οφέλους· τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.[7]

Όσον αφορά το πώς το εμβόλιο αναπτύχθηκε τόσο γρήγορα και είναι αποτελεσματικό και ασφαλές αξίζει να αναφέρουμε μερικούς παράγοντες που οδήγησαν σε αυτό:

• Η εξαιρετικά υψηλή ζήτηση και πιεστική ανάγκη για το εμβόλιο σήμαινε ότι υπήρχε πολύ καλή χρηματοδότηση από ιδιωτικούς φορείς για όλες τις έρευνες γύρω από ένα εμβόλιο κατά της COVID-19. Αυτό, σε συνδυασμό με την χρηματοδότηση της έρευνας από κρατικούς φορείς, με τη μορφή «προκαταβολής αγοράς» εάν το εμβόλιο αποδεικνυόταν ασφαλές και αποτελεσματικό επέτρεψε την επιτάχυνση της έρευνας και έδωσε τη δυνατότητα στους ερευνητές να μπορούν να πραγματοποιήσουν μελέτες που θα ήταν οικονομικά ασύμφορες υπό κανονικές συνθήκες, ανοίγοντας τους ορίζοντες και σε νέες τεχνολογίες.[8]
• Η έρευνα για το εμβόλιο δεν ξεκίνησε από το απόλυτο μηδέν. Παρόλο που ο SARS-CoV 2 είναι ένα πρωτοεμφανιζόμενο στέλεχος ιού, η ανθρωπότητα έχει έρθει σε επαφή με διάφορους άλλους κορωνοϊούς (όπως οι ιοί του SARS ή του MERS) και είχε πραγματοποιήσει σχετικές μελέτες. Γνωρίζαμε, παραδείγματος χάριν, ήδη τη σημασία που έχει η ιική πρωτεΐνη spike στη μετάδοση των κορωνοϊών. Το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης είχε μάλιστα ξεκινήσει προσπάθειες ανάπτυξης ενός εμβολίου κατά του MERS, με δεδομένα που αξιοποιήθηκαν για την ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά της COVID-19.[9]
• Ο αγώνας για το εμβόλιο υποβοηθήθηκε από την έλευση νέων τεχνολογιών εμβολιασμού. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά εμβόλια, που χρησιμοποιούν εξασθενημένους/νεκρούς μικροοργανισμούς ή τμήματά τους, δύο από τα εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί αξιοποιούν εναλλακτικές τεχνολογίες, με φορέα το mRNA.[10] Ουσιαστικά, το εμβόλιο αποσκοπεί στο να εισάγει το mRNA ορισμένων γονιδίων του ιού μέσα σε κύτταρα του οργανισμού μας ώστε αυτά να συνθέσουν κάποιες μόνο πρωτεΐνες του ιού που θα δράσουν ως αντιγόνο χωρίς να υπάρξει λοίμωξη. Η νέα αυτή τεχνολογία που είχε αναπτυχθεί τα τελευταία ήδη χρόνια, έδωσε τη δυνατότητα ταχύτερης ανάπτυξης του εμβολίου, καθώς είναι πιο εύκολο στη σύνθεση και ασφαλές στη χρήση από ένα εμβόλιο εξασθενημένου ιού. Παρά τους προβληματισμούς για τη χρήση ενός εμβολίου με γενετικό υλικό, αυτό δεν επηρεάζει το γενετικό υλικό των κυττάρων του ανθρώπου και δεν προκαλεί σημαντικά προβλήματα.[11]

Μύθος: Τα απολυμαντικά και τα αντισηπτικά μπορούν να σκοτώσουν τον ιό εάν τα πιούμε, τα εισπνεύσουμε ή τα ενέσουμε στο σώμα μας.
Αλήθεια: Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ή κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι τα απολυμαντικά και τα αντισηπτικά παρέχουν οποιαδήποτε προστασία έναντι του COVID-19 εάν τα λάβουμε είτε από το στόμα ή με ένεση στο σώμα μας. Αντιθέτως, αυτό είναι εξαιρετικά πιθανό να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στην υγεία μας ή ακόμα και να οδηγήσει σε θάνατο.

Τα απολυμαντικά-απορρυπαντικά πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε μικρές ποσότητες για τον καθαρισμό επιφανειών, σύμφωνα με τις οδηγίες που αναγράφονται στην ετικέτα τους, ενώ τα απολυμαντικά χεριών πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για την απολύμανση των χεριών.

Λόγω της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης γύρω από τον COVID-19, ο κατασκευαστής του απολυμαντικού προϊόντος “Lysol” εξέδωσε σχετική ανακοίνωση με την οποία δηλώνει: «Πρέπει να είμαστε σαφείς ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χορηγούνται τα απολυμαντικά προϊόντα μας στο ανθρώπινο σώμα –μέσω ένεσης, κατάποσης ή οποιασδήποτε άλλης οδού».

Από την πλευρά του, ο John Balmes, πνευμονολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο Zuckerberg του Σαν Φρανσίσκο, είπε: «Η εισπνοή χλωρίνης θα ήταν το χειρότερο πράγμα για τους πνεύμονες. Το αναπνευστικό σύστημα και οι πνεύμονες δεν πρέπει να εκτίθενται ούτε καν σε αερολύματα απολυμαντικού»  [Πηγή]

Μύθος: Έχω ήδη κάνει άλλα εμβόλια που αυτόματα με προστατεύουν από τον νέο κορονοϊό / Τα εμβόλια κατά της πνευμονίας για παράδειγμα με προστατεύουν από τον κορονοϊό.
Αλήθεια: Ο SARS-CoV-2 είναι πολύ νέος και πολύ διαφορετικός ιός γι’ αυτό και χρειάζεται δικό του εμβόλιο το οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε φάση ανάπτυξης, επομένως αυτά τα εμβόλια δεν παρέχουν άμεση προστασία έναντι της νόσου COVID-19. Ωστόσο, τα εμβόλια έναντι της εποχικής γρίπης και του πνευμονιοκόκκου προστατεύουν έναντι λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος και άρα μπορούν να βοηθήσουν στη θωράκιση του ανοσοποιητικού και, έμμεσα, στον περιορισμό σοβαρών επιπλοκών σε περίπτωση λοίμωξης με COVID-19.  Άλλωστε ο εμβολιασμός κατά των αναπνευστικών ασθενειών συνιστάται ιδιαίτερα για την προστασία της υγείας μας. [Πηγή]

Ο φοιτητής ιατρικής μπορεί να βοηθήσει ενεργά και πολυδιάστατα στην διαχείριση της πανδημίας της COVID-19. Είναι πολύ σημαντικό ένας μελλοντικός επαγγελματίας υγείας να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες της εποχής του και να ανταποκρίνεται στοχευμένα συμβάλλοντας στο ήδη αποδυναμωμένο σύστημα υγείας του. Αυτή η εθελοντική προσφορά πρέπει πάντα να συμβαδίζει με τις γνώσεις και δεξιότητες του αλλά και να πραγματοποιείται με τέτοιο τρόπο ώστε διασφαλίζεται η ασφάλεια του. 

Ίσως το σημαντικότερο μέρος της προσφοράς ενός φοιτητή αφορά το κομμάτι της ενημέρωσης. Αυτός οφείλει να παραμένει ενημερωμένος για τις τρέχουσες εξελίξεις σχετικά με την πανδημία, ώστε να μπορεί να πληροφορεί τον κοινωνικό του περίγυρο. Στην εποχή μας, που τα “fake news” και οι θεωρίες συνωμοσίας κυριαρχούν στο διαδίκτυο, ο φοιτητής μπορεί να αποτελεί μία πηγή ορθής πληροφόρησης, που θα λύνει απορίες συνομηλίκων του, θα εκλαϊκεύει τα επιστημονικά δεδομένα και θα αποτελεί πρότυπο εφαρμογής των μέτρων που συνιστούν οι ειδικοί. Επιπλέον, στο κομμάτι της ενημέρωσης μπορούν να συνεισφέρει, επίσης, τόσο με άρθρα του όσο και με την συμμετοχή του σε τηλεφωνικό κέντρο για επίλυση αποριών στο ευρύ κοινό. 

Η πανδημία της COVID-19 οδήγησε στην απομόνωση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας. Όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, οι φοιτητές ιατρικής μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά σε αυτό το πρόβλημα με την επικοινωνία με αυτούς τους ανθρώπους. Παρέχοντας “ψηφιακή συντροφιά” στους ηλικιωμένους, μπορούν να αμβλυνθούν οι ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας. Ένα τελευταίο κομμάτι στο οποίο υπάρχει η δυνατότητα να συνεισφέρουν οι φοιτητές είναι αυτό της ιχνηλάτησης ύποπτων και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, ενισχύοντας το ανθρώπινο δυναμικό της υπηρεσίας ώστε να επιταχύνονται οι διαδικασίες. 

Παρατηρούμε, άρα, ότι η εμπλοκή των φοιτητών ιατρικής στην διαχείριση της πανδημίας μπορεί να είναι πολύ μεγάλη. Το σημαντικό είναι κάθε φοιτητής να αξιοποιείται σύμφωνα με τις δικές του δεξιότητες και με γνώμονα πάντα την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Σήμερα η ανάγκη για προσφορά είναι πιο επιτακτική από ποτέ! Ας βοηθήσουμε όλοι με τον τρόπο μας!

[1] (Noel C. Chan, 2020), [2] (CDC, 2020), [3] (CDC, 2020), [4] (Gallagher, 2020), [5] (ITV, 2020), [6] (Η Καθημερινή, 2020), [7] (Gallagher, Covid vaccine: What you need to know about vaccine safety, 2020), [8] (Davis, 2020), [9] (Solis-Moreira, 2020), [10] (Davis, 2020), [11] (Solis-Moreira, 2020)

Βιβλιογραφία
CDC. (2020, December 7). Considerations for Wearing Masks. Ανάκτηση από Center for Disease Control and Prevention: CDC: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/cloth-face-cover-guidance.html
CDC. (2020, December 11). Coronavirus (COVID-19): Frequently Asked Questions. Ανάκτηση από Center for Disease Control and Prevention (CDC): https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/faq.html
CDC. (2020, December 1). COVID-19 (Coronavirus Disease): People at Increased Risk, People with certain medical conditions. Ανάκτηση από Center for Disease Control and Prevention (CDC) : https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/need-extra-precautions/people-with-medical-conditions.html?CDC_AA_refVal=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fcoronavirus%2F2019-ncov%2Fneed-extra-precautions%2Fgroups-at-higher-risk.html
CDC. (2020, February 15). Human Coronavirus Types. Ανάκτηση από Center for Disease Control and Prevention (CDC): https://www.cdc.gov/coronavirus/types.html
Connolly, K. (2020, December 15). EU regulator brings forward Covid vaccine ruling after German pressure. Ανάκτηση από The Guardian: https://www.theguardian.com/society/2020/dec/15/germany-to-begin-vaccinating-against-covid-within-two-weeks
FDA. (2020, October). A Closer Look at COVID-19 Diagnostic Testing. Ανάκτηση από US Food and Drug Administration (FDA): https://www.fda.gov/health-professionals/closer-look-covid-19-diagnostic-testing
Johns Hopkins University CSSE. (2020, December 17). An interactive visualization of the exponential spread of COVID-19. Ανάκτηση από 91-DIVOC: https://91-divoc.com/pages/covid-visualization/
Mallapaty, S. (2020, November 11). Where did COVID come from? WHO investigation begins but faces challenges. Ανάκτηση από nature: https://www.nature.com/articles/d41586-020-03165-9
WHO. (2020, July 9). Transmission of SARS-CoV-2: implications for infection prevention precautions. Ανάκτηση από World Health Organisation: https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/transmission-of-sars-cov-2-implications-for-infection-prevention-precautions#:~:text=Current%20evidence%20suggests%20that%20transmission,%2C%20talks%20or%20sings.
WHO. (2020, October 28). Vaccines and immunization: What is vaccination? Ανάκτηση από World Health Organization (WHO): https://www.who.int/news-room/q-a-detail/vaccines-and-immunization-what-is-vaccination?adgroupsurvey={adgroupsurvey}&gclid=CjwKCAiAoOz-BRBdEiwAyuvA62ny1bR4B-ciHj_UYBEOV5vllk4mP8gAIPDI7cmtACPtLiDCRvAk7xoCKkIQAvD_BwE
Worldometers. (2020, December 16). Coronavirus (COVID-19) Pandemic. Ανάκτηση από Worldometers: https://www.worldometers.info/coronavirus/#countries
ΕΛΣΤΑΤ. (2020, Δεκέμβριος 16). Θάνατοι (Αιτίες ICD-10) / 2017. Ανάκτηση από Ελληνική Στατιστική Αρχή: https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SPO13/2017
ΕΟΔΥ. (2020, Φεβρουάριος 29). Ερωτήσεις και απαντήσεις για τον νέο κορωνοϊό SARS-Cov-2 για τις εκπαιδευτικές μονάδες. Ανάκτηση από Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ): https://eody.gov.gr/erotiseis-kai-apantiseis-gia-ton-neo-koronoio-sars-cov-2-gia-tis-ekpaideytikes-monades/
Τσουλέα, Ρ. (2020, Αύγουστος 17). Κορωνοϊός: Νέα ευρήματα για την μετάδοση με τον αέρα – Σε τι απόσταση φτάνει. Ανάκτηση από Ιατροpedia: https://www.iatropedia.gr/eidiseis/koronoios-meleti-epivevaionei-oti-metadidetai-me-ton-aera-se-ti-apostasi-ftanei/133496/
https://covid19.gov.gr/
https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/index.html
https://eody.gov.gr/neos-koronaios-covid-19/