7 Απριλίου | Παγκόσμια Ημέρα Υγείας
Universal Health Coverage: everyone, everywhere

Σύμφωνα με το Καταστατικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας:

  • Η υγεία είναι η κατάσταση πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας, όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας.
  • Η απόλαυση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας είναι ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα κάθε ανθρώπου, χωρίς διάκριση ως προς τη φυλή, θρησκεία, πολιτική πεποίθηση, οικονομική ή κοινωνική κατάσταση.
  • Η υγεία όλων των λαών είναι θεμελιώδης για την επίτευξη της ειρήνης και της ασφάλειας και εξαρτάται από την πληρέστερη συνεργασία των ατόμων και των κρατών.

Η 7η Απριλίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ως Παγκόσμια Ημέρα Υγείας. Η μέρα αυτή αποτελεί την επέτειο της ίδρυσης του ΠΟΥ και χρησιμοποιείται κάθε χρόνο ως ευκαιρία για την ανάδειξη ενός σημαντικού ζητήματος σχετικά με την υγεία. Θέμα του φετινού εορτασμού, αποτελεί η Καθολική Υγειονομική Κάλυψη.

Τι είναι η Καθολική Υγειονομική Κάλυψη;
Η Καθολική Υγειονομική Κάλυψη (Universal Health Coverage – UHC), αποτελεί έναν από τους στόχους που έχουν τεθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), στα πλαίσια των Στόχων Βιώσιμης Αναπτυξης (Sustainable Development Goals – SDGs), με χρονικό ορίζοντα επίτευξης το έτος 2030. Η UHC αποτελεί την έμπρακτη δέσμευση των κρατών – μελών του ΟΗΕ να εξασφαλίσουν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας για όλους, ως αδιαμφισβήτητο δικαίωμα για τον καθένα, με τη συνεργασία κρατών – πολιτών. Αυτό σημαίνει ότι όλοι, παντού, πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικές, ποιοτικές υπηρεσίες υγείας, χωρίς να αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Εάν επιτευχθεί αυτό, ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι θα επωφεληθούν μέχρι το 2023.

Οι χώρες που προχωρούν προς την κατεύθυνση αυτή, φαίνεται να σημειώνουν πρόοδο ως προς την επίτευξη στόχων που σχετίζονται με την υγεία, αλλά και ευρύτερων αναπτυξιακών στόχων. Η πρόσβαση στην απαραίτητη ποιοτική περίθαλψη και οικονομική προστασία, όχι μόνο ενισχύει την υγεία και το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων, αλλά παράλληλα μεταξύ άλλων προστατεύει τις χώρες από επιδημίες, μειώνει τη φτώχεια και τον κίνδυνο της πείνας, δημιουργεί θέσεις εργασίας, οδηγεί στην οικονομική ανάπτυξη και ενισχύει την ισότητα των φύλων.

Εντοπίζοντας το Πρόβλημα

  • Τουλάχιστον το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού εξακολουθεί να μην έχει πλήρη κάλυψη βασικών αναγκών υγείας.
  • Περίπου 100 εκατομμύρια άνθρωποι ωθούνται σε “ακραία φτώχεια” (ζουν δηλαδή με 1,90 δολάρια ή λιγότερο ημερησίως) επειδή πρέπει να πληρώσουν για την υγειονομική τους περίθαλψη.
  • Πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι (σχεδόν το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού) δαπανούν τουλάχιστον το 10% των οικογενειακών οικονομικών αποθεμάτων τους για να πληρώσουν για την υγειονομική περίθαλψη κάποιου μέλους της οικογένειας.

Ποια είναι η Κατάσταση στην Ελλάδα;
Μετά τη διακήρυξη της Άλμα-Άτα, στα πλαίσια της Διεθνούς Διάσκεψης για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, το 1978, υπήρχε διεθνώς η άποψη, πώς η ισότιμη πρόσβαση στην Υγεία μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ). Στην χώρα μας, οι θεωρητικοί στόχοι που προβλέπονταν σχετικά με την ΠΦΥ, φαίνεται να τηρούνται από νομικής άποψης. Ωστόσο, μόνο ο ρόλος της ΠΦΥ ως πρώτη επαφή του ασθενούς με το ιατρικό προσωπικό, φαίνεται να ήταν σαφής. Το σκέλος της αλληλεπίδρασης με την κοινωνία, της προληπτικής ιατρικής και της προαγωγής της υγείας φαίνεται να παρουσιάζει κάποια κενά.

Εντούτοις, φαίνεται να γίνεται αντιληπτή η καταλυτική σημασία της προαγωγής της υγείας, για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία της χώρας. Χαρακτηριστικά, ο Γ.Γ Δημόσιας Υγείας ανέφερε πολύ πρόσφατα ότι «οι πολιτικές δημόσιας υγείας, συνδυαζόμενες με ένα ολοκληρωμένο σύστημα ΠΦΥ και μια υψηλού επιπέδου νοσοκομειακή περίθαλψη, αποτελούν πυλώνα του ενιαίου συστήματος υγείας που δικαιούται κάθε άνθρωπος. Η καθολική κάλυψη, με έμφαση στην ΠΦΥ και η διασφάλιση της κατανομής των περιορισμένων οικονομικών πόρων, με βάση το κοινωνικό συμφέρον, αποτελεί το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί».

Γιατί μας αφορά ως φοιτητές Iατρικής;
Ο WHO θέτοντας την Καθολική Υγειονομική Κάλυψη στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, κρίνοντας την ανεπαρκή κάλυψη υγείας ως κατάσταση που χρήζει άμεσης ανάγκης. Αυτό εν μέρει καταδεικνύει ότι δεν τηρούνται στην πράξη οι βασικές αρχές του Καταστατικού του, αλλά και την ανάγκη τα κράτη – μέλη του ΟΗΕ να αναλάβουν δραστικές αποφάσεις για την παρούσα κατάσταση διακρίσεων και ανελλιπούς παροχής υγείας.

Ως μελλοντικοί γιατροί, είμαστε εκείνοι που δύνανται να διασφαλίσουν το δικαίωμα στην υγεία για το σύνολο των συνανθρώπων μας. Πέραν της θεραπείας της νόσου και του πόνου, είναι χρέος μας να αποτελούμε την φωνή όσων αδυνατούν να ακουστούν. Μέσω του ρόλου μας, μπορούμε να συμβάλουμε στην διαμόρφωση ενός πιο δίκαιου συστήματος υγείας που δεν θα αποκλείει κανέναν και θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι, όπως ισχύει και για τους υπόλοιπους SDGs, η Καθολική Υγειονομική Κάλυψη μπορεί να γίνει πραγματικότητα μόνο με την δική μας ενεργή εμπλοκή και κινητοποίηση.

Η υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα.
Κανείς δεν θα πρέπει να νοσεί και να πεθαίνει,
απλά και μόνο επειδή είναι άπορος ή επειδή
δεν έχει πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας που χρειάζεται.
Dr Tedros Adhanom Ghebreyesu,
Director General WHO

Συγγραφή: Άννα Ταπανή, Τομέας Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ειρήνη

Πηγές
World Health Organization
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs395/en/
http://www.who.int/campaigns/world-health-day/2018/campaign-essentials/en/
http://www.who.int/campaigns/world-health-day/2018/key-messages/en/

Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας στην Ελλάδα: Δεδομένα και Προοπτικές, Δημήτριος Α. Βραχάτης, Άγγελος Παπαδόπουλος, 6.12.2011,
http://www.moh.gov.gr/articles/ministry/grafeio-typoy/press-releases/5398-o-ggdy-iwannhs-mpaskozos-sto-synedrio-the-future-of-healthcare-in-greece