17 Μαΐου | Διεθνής Ημέρα Κατά της Ομοφοβίας – Τρανσφοβίας – Αμφιφοβίας

17 Μαΐου | Διεθνής Ημέρα Κατά της Ομοφοβίας – Τρανσφοβίας – Αμφιφοβίας

Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατοχυρώνει το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στη ζωή και στην ακεραιότητα του προσώπου, στην ελευθερία και την ασφάλεια, στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Παράλληλα κατοχυρώνεται το δικαίωμα στην ισότητα έναντι του νόμου, η απαγόρευση διακρίσεων, μεταξύ άλλων και λόγω γενετήσιου προσανατολισμού και το δικαίωμα στην προστασία της υγείας.

Η 17η Μαΐου ορίζεται ως Διεθνής Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Τρανσφοβίας και της Αμφιφοβίας (International Day Against Homophobia, Transphobia and Biphobia – IDAHOTB). Θεσπίστηκε το 2004 για να επιστήσει την προσοχή των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, των καθοδηγητών της κοινής γνώμης, των κοινωνικών κινημάτων, του κοινού και των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη βία και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες των ΛΟΑΤ+ (LGBT+) διεθνώς.

Η συντομογραφία ΛΟΑΤ+ (LGBT+) αποτελεί ακρωνύμιο των όρων “Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι, Τρανς” (“Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender”).  

Σε λιγότερο από μια δεκαετία, καθιερώθηκε ως η πιο σημαντική ημέρα για την κινητοποίηση των κοινοτήτων ΛΟΑΤ σε παγκόσμια κλίμακα.

Αρχικά, η ημέρα ήταν γνωστή ως “International Day against Homophobia – I.DA.HO”. Η προσθήκη του όρου “Transphobia” έγινε το 2009, οπότε έγινε η διάκριση μεταξύ “σεξουαλικού προσανατολισμού” και “ταυτότητας φύλου”. Από το 2015 εμφανίζεται στο ακρωνύμιο “IDAHOTB” και ο όρος “Biphobia” για την αναγνώριση των συγκεκριμένων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι αμφιφυλόφιλοι.

Η ημερομηνία επελέγη ειδικά για να τιμήσει την απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) το 1990 να αποχαρακτηρίσει την ομοφυλοφιλία ως ψυχική διαταραχή.

Ακόμη κι αν η ομοφυλοφιλία έχει αποχαρακτηριστεί κι αποποινικοποιηθεί, πολλά ΛΟΑΤ άτομα υπόκεινται σε αυθαίρετες συλλήψεις, παράνομη κράτηση, φυλάκιση, βασανιστήρια και άλλες μορφές βίας. Τα ΛΟΑΤ άτομα αντιμετωπίζουν δυσανάλογα υψηλά επίπεδα διακρίσεων κατά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση, τη στέγαση και την απασχόληση.

Έρευνα του FRA – Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διεξήχθη το 2015, αποκαλύπτει ότι μόνο 35 χώρες στην Ευρώπη έχουν θεσπίσει νομικές διατάξεις για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου των τρανς ατόμων. Η υπόσταση των τρανς ατόμων είναι εκ των πραγμάτων παράνομη σε 14 χώρες, δεδομένου ότι στις χώρες αυτές δεν υπάρχει πρόβλεψη για την αναγνώρισή τους. Σε 21 χώρες μάλιστα ο νόμος ορίζει ότι για να αναγνωριστεί η ταυτότητα του φύλου τους, τα τρανς άτομα πρέπει πρώτα να υποβάλλονται σε στείρωση! Άλλες απαιτήσεις που προβλέπει ο νόμος είναι η διάγνωση ψυχικής διαταραχής, η ιατρική θεραπεία και η παρεμβατική χειρουργική, η εκτίμηση του χρόνου που έχει ζήσει το άτομο με τη νέα ταυτότητα φύλου του, ή το εάν το άτομο είναι άγαμο ή διαζευγμένο. Οι απαιτήσεις αυτές παραβιάζουν την αξιοπρέπεια ενός προσώπου, τη σωματική ακεραιότητά του, το δικαίωμά του να δημιουργήσει οικογένεια και να μην υφίσταται εξευτελιστική και απάνθρωπη μεταχείριση.

Το 2014 διεξήχθη έρευνα από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον εντοπισμό των διακρίσεων που υφίστανται οι ΛΟΑΤ άνθρωποι στην Ελλάδα. Ορισμένα πορίσματα που εξήχθησαν από την έρευνα έδειξαν ότι:

• το 48% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (47% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) ένιωσαν διακρίσεις ή παρενόχληση λόγω «γενετήσιου προσανατολισμού» τους τελευταίους 12 μήνες
• το 76% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (67% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) «πάντα» ή «συχνά» έκρυβαν ή συγκάλυπταν την ΛΟΑΤ ταυτότητά τους κατά τη διάρκεια της σχολικής τους εκπαίδευσης πριν από την ηλικία των 18 ετών
• το 25% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (18% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) ένιωσαν διακρίσεις από το προσωπικό του σχολείου ή του πανεπιστημίου τους κατά τους τελευταίους 12 μήνες, επειδή ήταν ΛΟΑΤ
• το 6% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (10% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) έχουν αναφέρει οι ίδιοι ή κάποιος άλλος το πιο πρόσφατο περιστατικό διάκρισης
• το 7% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (22% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) είναι πάντα ανοιχτά ΛΟΑΤ, κουήρ κ.λπ
• το 22% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (56% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) γνώριζαν ότι υπήρχε ένας νόμος στη χώρα ο οποίος απαγορεύει τις διακρίσεις εναντίον προσώπων λόγω του σεξουαλικού τους προσανατολισμού κατά την υποβολή αίτησης για μια θέση εργασίας
• το 89% των ερωτηθέντων ΛΟΑΤ στην Ελλάδα (58% ο αντίστοιχος μ.ό. στην ΕΕ) θεωρούν ότι τα μέτρα που λαμβάνονται με σκοπό την προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αμφιφυλόφιλων, των γκέι και των λεσβιών είναι «αρκετά σπάνια» ή «πολύ σπάνια»

Ομοφοβία και Τρανσφοβία στο χώρο της Υγείας

Πρόσφατα βίωσα ένα πολύ ακραίο γεγονός (…) σε δημόσιο νοσοκομείο (…) το οποίο θεωρητικά εξειδικεύεται, υπάρχουν ενδοκρινολόγοι μέσα οι οποίοι εξειδικεύονται, στα τρανς θέματα, σε ανθρώπους οι οποίοι πηγαίνουν για να κάνουν ορμονοληψία, ξεκινώντας το transition. Την πρώτη φορά που πήγα, η ενδοκρινολόγος μου είπε, μπροστά στη μητέρα μου, «δεν πρόκειται να γίνεις ποτέ γυναίκα. Το ξέρεις έτσι; Ούτε πρόκειται να έχεις ποτέ φυσιολογική ζωή. Μην έχεις αυταπάτες». (…) (ΤΡΑΝΣ, Γυναίκα)

Στον τομέα της υγείας, η ομοφυλοφιλία αντιμετωπίζεται συχνά με καχυποψία και θεωρείται ότι ένας ομοφυλόφιλος θα αποκρύψει πληροφορίες, θα πει ψέματα, θα επιχειρήσει να εξαπατήσει. Τα ΛΟΑΤ άτομα οδηγούνται από τη μία στην απόκρυψη της ταυτότητάς τους για να αποφύγουν προκαταλήψεις και διάκριση, και από την άλλη στο ρίσκο να μην λάβουν πληροφορίες, οι οποίες είναι χρήσιμες και κρίσιμες για την υγεία τους.

Οι διακρίσεις στον χώρο της υγείας μπορούν να λάβουν ακραίες μορφές, όπως άρνηση παροχής υπηρεσιών. Συχνά, ο ιατρικός εκφοβισμός εκφράζεται ως ακραία τρανσφοβικός λόγος, ο οποίος αφήνει τα τρανς άτομα απροστάτευτα, διότι προέρχεται από ανθρώπους που η θέση τους απαιτεί και δημιουργεί την προσδοκία για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση απέναντί τους. Δεν εκλείπουν οι περιπτώσεις που οι ΛΟΑΤ αντιμετωπίζονται ως straight –cis άντρες ή γυναίκες.

Ο φόβος της διάκρισης κατά την κλινική πράξη είναι τοξικός για τη σωστή υγειονομική περίθαλψη και μπορεί ακόμη και να αποτρέψει ορισμένα άτομα να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα.

Ένας στους 10 ερωτηθέντες, σύμφωνα με την έρευνα “2012 European Union Lesbian, Gay, Bisexual, Trans Survey” του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), δήλωσε ότι έχει δεχτεί διάκριση από επαγγελματίες υγείας, επειδή ήταν άτομο της LGBTQI+ κοινότητας.

Σε ένα περιβάλλον όπου ο ασθενής φοβάται όταν αλληλεπιδρά με τον γιατρό του, υπάρχει αναπόφευκτη διακοπή της επικοινωνίας και επακόλουθη αποτυχία για την πλήρη αντιμετώπιση των ιατρικών αναγκών αυτού του ατόμου είναι πιθανή.

Τα πανεπιστήμια, τα ιατρικά κέντρα και οι νοσοκομειακές ομάδες πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων υγείας των ΛΟΑΤ και να παρέχουν συχνή και άμεσα διαθέσιμη κατάρτιση στο προσωπικό τους. Μέσω της εκπαίδευσης και της ανοικτής επικοινωνίας ότι μπορούν να αρθούν οι φραγμοί της υγειονομικής περίθαλψης που υπάρχουν για την LGBT+ κοινότητα και να καταπολεμηθεί η άγνοια και οι διακρίσεις.

Η ημέρα έχει λάβει επίσημη αναγνώριση από πολλές πολιτείες των Η.Π.Α., διεθνείς οργανισμούς όπως Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από αμέτρητες τοπικές αρχές. Οι περισσότερες υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών σηματοδοτούν, επίσης, την ημέρα με συγκεκριμένες εκδηλώσεις.

Η 17η Μαΐου γιορτάζεται πλέον σε περισσότερες από 130 χώρες, στις 37 από τις οποίες οι ομόφυλες συμπεριφορές είναι παράνομες.

Πηγές:
[1] https://dayagainsthomophobia.org/what-is-may-17th/
[2] https://blog.amnestyusa.org/africa/international-day-against-homophobia-and-transphobia-2014-2
[3] Transgender Europe (TGEU) (2014), Trans Rights Europe Map & Index 2014 (Χάρτης & ευρετήριο των δικαιωμάτων των τρανς ατόμων στην Ευρώπη), www.tgeu.org/Trans_Rights_Europe_Map
[4] Η ζωή των τρανς ατόμων στην ΕΕ – Συγκριτική ανάλυση των δεδομένων της έρευνας για τα άτομα ΛΟΑΤ στην ΕΕ – Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA)
[5] Ομοφοβική, Τρανσφοβική βία και διακρίσεις στην Ελλάδα: Έκθεση αποτελεσμάτων έργου «Πες το σ’ εμας», 01/04/2014 – 30/11/2015, Θανάσης Θεοφιλόπουλος, Colour Youth – Κοινότητας LGBTQ Νέων Αθήνας, http://media.wix.com/ugd/746f42_9f6d73e5f1574ac589e9b7ce93efe6dc.pdf
[6] Συνέντευξη Δήμητρας Γιάννου, https://avmag.gr/73336/73336/ , με αφορμή την εκπόνηση διπλωματική της διατριβής για το Πανεπιστήμιο του Durham του Ηνωμένου Βασιλείου με τον τίτλο: “Normalized Absence, Pathologised Presence” Understanding the Health Inequalities of LGBT People in Greece. Doctoral thesis, Durham University, http://etheses.dur.ac.uk/11989/
[7] EU , LGBT Survey 2012, FRA European Union Agency for Fundamental Rights, http://fra.europa.eu/en/publications-and-resources/data-and-maps/survey-data-explorer-lgbt-survey-2012
[8] Homophobia in Greece  Love for equality, Report by Miltos Pavlou, i‐RED, Country Report ‐ GREECE April 2009,
http://www.i-red.eu/resources/publications-files/i-red_homophobia_in_greece2009–6.pdf
[9] https://publichealth.wustl.edu/fear-discrimination-lgbt-healthcare/

Συγγραφή: Εύα Σαββίδου, Τομέας Δράσης για την Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία συμπεριλαμβανομένου του HIV/ AIDS