5 Ιουνίου | Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος
Beat Plastic Pollution: if you can’t reuse it, refuse it

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (World Environment Day – WED) καθιερώθηκε το 1974 ως η 5η Ιουνίου, σε μια προσπάθεια του ΟΗΕ (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών) για ενημέρωση και ενθάρρυνση των δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος. Η WED έχει εξελιχθεί σε παγκόσμια πλατφόρμα δημόσιας προβολής, με συμμετοχή περισσότερων των 143 χωρών ετησίως.

Κάθε χρόνο, είναι αφιερωμένη σε ένα θέμα που το υιοθετούν κυβερνήσεις, κοινότητες, οργανισμοί και μεγάλες εταιρίες παγκοσμίως για να εξωτερικεύσουν την ανησυχία τους για την αειφορία του περιβάλλοντος και την εμβάθυνση της περιβαλλοντικής συνείδησης.

Το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος 2018, είναι μια έκκληση για δράση για την καταπολέμηση μίας από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις της εποχής μας. Το “Beat Plastic Pollution” ή “Καταπολέμησε τη Ρύπανση από Πλαστικό”, μας καλεί όλους να εξετάσουμε πώς μπορούμε να κάνουμε αλλαγές στην καθημερινότητά μας για να περιορίσουμε την τεραστίων διαστάσεων ρύπανση από πλαστικό στους φυσικούς πόρους, την άγρια ​​ζωή και τη δική μας υγεία.

Γιατί επιλέχθηκε αυτό το θέμα φέτος;
Παρόλο που το πλαστικό έχει πολλές χρήσιμες πτυχές, η καθημερινή κατάχρηση του προκαλεί σοβαρές περιβαλλοντικές συνέπειες. Κάθε χρόνο οι εκατομμύρια τόνοι πλαστικών διαρροών στους ωκεανούς, πνίγουν κοραλλιογενείς υφάλους και απειλούν την ευπαθή θαλάσσια πανίδα.

Το πλαστικό που διαφεύγει της συστηματικής συλλογής και εναποτίθεται στο περιβάλλον, με την πάροδο του χρόνου δεν βιοδιασπάται, γίνεται ολοένα και πιο μικρό, για να καταλήξει στους ωκεανούς και τη θαλάσσια ζωή. Επίσης, τα χημικά που περιέχονται στα πλαστικά, τοξικά και μη, δρουν ως μαγνήτης για άλλους ρύπους (διοξίνες, μέταλλα, παρασιτοκτόνα) πριν εισέλθουν στους ωκεανούς και καταναλωθούν από τη θαλάσσια ζωή. Ως αποτέλεσμα, μέσω της τροφικής αλυσίδας και του νερού, καταλήγουν στον άνθρωπο – έχουν ανευρεθεί ίχνη πλαστικού στο αίμα, το στόμαχο και τους πνεύμονες ανθρώπων.

Η Παγκόσμια Ρύπανση από Πλαστικό σε αριθμούς:

  • 5 τρισεκατομμύρια πλαστικές σακούλες χρησιμοποιούνται ετησίως
  • 13 εκατομμύρια τόνοι διαρροές πλαστικού στους ωκεανούς ετησίως
  • 1 εκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια αγοράζονται κάθε λεπτό
  • 100 χιλιάδες θαλάσσια ζώα πεθαίνουν από το πλαστικό ετησίως
  • Μέχρι και 1000 χρόνια για την αποσύνθεση του πλαστικού στο περιβάλλον
  • 83% του νερού βρύσης περιέχει σωματίδια πλαστικού

Περιβάλλον & Δικαίωμα στην Υγεία
Έχει αναγνωριστεί ότι ένα καθαρό και υγιές περιβάλλον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της απόλαυσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρόλ’ αυτά, η ρύπανση του περιβάλλοντος έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις παγκοσμίως, με δυσμενείς επιπτώσεις και στην ανθρώπινη υγεία. Συνήθως εντοπίζουμε τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις των περιβαλλοντικών ρύπων, αλλά είναι σημαντικό να τονιστεί η επικινδυνότητα αυτών, από την πρώιμη ζωή μέχρι την ενηλικίωση. Οι σοβαρότερες επιπτώσεις στην υγεία, είναι οι διαταραχές κατά την περιγεννητική περίοδο, η παιδική θνησιμότητα, η αύξηση του οξειδωτικού στρες, οι αναπνευστικές και καρδιαγγειακές διαταραχές, οι αλλεργίες και οι κακοήθεις νεοπλασίες.

Όπως ορίζει η Οικουμενική Διακύρηξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα (αρθ.1) και κάθε άτομο έχει δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την προσωπική του ασφάλεια (αρθ.3). Με αυτό τον τρόπο, εξασφαλίζεται τυπικά σε όλους το δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο κατάλληλο για την υγεία και την ευημερία του (αρθ.25).

Το δικαίωμα στην υγεία, διασφαλίζεται και ως προς τη ρύπανση του περιβάλλοντος, μέσω της Σύμβασης για τα δικαιώματα του Παιδιού, όπου τα κράτη «αναγνωρίζουν το δικαίωμα του παιδιού στην απόλαυση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας» και οι κυβερνήσεις πρέπει να εφαρμόζουν μέτρα που θα λαμβάνουν υπόψη τους «κινδύνους και το ρίσκο από τη ρύπανση του περιβάλλοντος».

Εντούτοις, παρόλο που κάθε χώρα στον κόσμο δεσμεύεται από τουλάχιστον μία συνθήκη που προστατεύει το δικαίωμα στην υγεία, στην πράξη εφαρμόζονται νόμοι, πολιτικές και πρακτικές, μη φιλικές προς το περιβάλλον, που επηρεάζουν την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και αυξάνουν την ευπάθεια, ιδιαίτερα στους φτωχούς ή περιθωριοποιημένους πληθυσμούς. Κατά συνέπεια, χρειάζονται φορείς που να εξετάζουν το δικαίωμα στην υγεία και το υγιές περιβάλλον, εφόσον δεν αναφέρονται ρητά στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – και κατά συνέπεια δεν τηρούνται από όλα τα κράτη – για να αποφεύγονται οι δυσμενείς επιπτώσεις και στα υπόλοιπα.

“η προστασία του περιβάλλοντος
προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα”
UNEP – United Nations Environment Programme

Γιατί μας αφορά ως φοιτητές ιατρικής;
Όσο περνάνε τα χρόνια, συνειδητοποιούμε πόσο επηρεάζει ο περιβαλλοντικός παράγοντας τη συχνότητα εμφάνισης νοσημάτων. Εμείς, ως μελλοντικοί γιατροί, θα κληθούμε να αναγνωρίσουμε σε ασθενείς μας παράγοντες που συντέλεσαν στην παθογένεση μιας κατάστασης ή να παρέχουμε κατευθυντήριες οδηγίες που θα μειώσουν τις πιθανότητες εκδήλωσης διαφόρων παθολογικών οντοτήτων. Η φετινή χρονιά με το θέμα της ρύπανσης από πλαστικό, αγγίζει ήδη ένα τομέα που είναι αναπόσπαστος της υγείας. Με γνώμονα αυτό, η ανάγκη για γνώση και ενημέρωση είναι πολύ σημαντική, καθώς όπως τονίζει και η σημερινή μέρα, μικρά βήματα μπορούν να παίξουν τεράστιο ρόλο στο να μην καταναλώνει η ανθρωπότητα τοξίνες από πλαστικά για το υπόλοιπο της ζωής της.

Όσο προασπιζόμαστε το δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης ή ισότιμης μεταχείρισης, άλλο τόσο πρέπει να παλεύουμε για το δικαίωμά μας στην υγεία και για να είναι εφικτό αυτό, πρέπει το περιβάλλον να σταματήσει να νοσεί!

Συγγραφή: Άννα Ταπανή, Τομέας Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα & την Ειρήνη

Πηγές
[1] http://worldenvironmentday.global/en/about/beat-plastic-pollution
[2] Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment
http://www.un-documents.net/unchedec.htm
[3] http://www.un.org/en/events/environmentday/background.shtml
[4] https://www.hrw.org/topic/health
[5] https://en.wikipedia.org/wiki/World_Environment_Da
[6] Is Environmental Health a Basic Human Right?
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1253680/
[7] Climate Change and Human Rights – UNEP
http://columbiaclimatelaw.com/files/2016/06/Burger-and-Wentz-2015-12-Climate-Change-and-Human-Rights.pdf
[8] Environmental Pollution: Health Effects and Operational Implications for Pollutants Removal: https://www.hindawi.com/journals/jeph/2012/341637/
[9] Environmental pollution and the global burden of disease, British Medical Bulletin: https://academic.oup.com/bmb/article/68/1/1/421204
[10] Plastics in the Ocean Affecting Human Health: https://serc.carleton.edu/NAGTWorkshops/health/case_studies/plastics.html
[11] Impact of plastics on human health and ecosystems: https://www.news-medical.net/news/20100320/Impact-of-plastics-on-human-health-and-ecosystems.aspx