12 Δεκεμβρίου | Ημέρα Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης

Η οργανωμένη υγειονομική κάλυψη έχει ιδιαίτερη ιστορία. Από τον Μπίσμαρκ που πρώτος έφτιαξε τα ασφαλιστικά ταμεία, και τον Μπέβεριτζ που εγκαθίδρυσε το πρώτο Εθνικό Σύστημα Υγείας μέχρι και σήμερα που θεωρούμε την επίσκεψη στο νοσοκομείο δεδομένο αγαθό. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Ναι, πράγματι η κατάσταση, ιδίως στις Δυτικές κοινωνίες, έχει βελτιωθεί και βελτιώνεται συνεχώς. Παρ’ όλα αυτά μέχρι σήμερα δεν έχουμε πετύχει καθολική υγειονομική περίθαλψη στον Κόσμο.

Τι είναι η Καθολικότητα Υγειονομικής Κάλυψης – Universal Health Coverage (UHC);
Universal Health Coverage, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, σημαίνει ότι όλα τα άτομα και κοινότητες λαμβάνουν τις υπηρεσίες υγείας τους χωρίς οικονομική δυσκολία. Αυτό συμπεριλαμβάνει το ευρύτερο φάσμα των υπηρεσιών υγείας που υπάρχουν για την εξυπηρέτηση των ασθενών, με όσο λιγότερη οικονομική επιβάρυνση αυτών γίνεται. Δεν σημαίνει δωρεάν κάλυψη για όλα τα θέματα υγείας απλά θέτει ένα ελάχιστο όριο το οποίο δικαιούται ο κάθε ασθενής.

Ποια η σημερινή κατάσταση;
Στις μέρες μας, έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την επίτευξη UHC. Πριν από κάποια χρόνια η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη ήταν οικονομικά δυσβάσταχτη για μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Κλασικό παράδειγμα στην Ελλάδα του 20ού αιώνα αποτελούσε η πρόσβαση στην περίθαλψη για άτομα με φυματίωση, όπου πολλές φτωχές οικογένειες έπρεπε να πουλήσουν ακόμα και τα κτήματα τους για να βρούν θέσεις για τους συγγενείς τους.

Ο κόσμος όμως, δυστυχώς, δεν είναι ιδανικός. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περισσότερο από το 50% του πληθυσμού της γης ζει χωρίς πρόσβαση για βασικές υπηρεσίες υγείας. Περίπου 100 εκ. άνθρωποι είναι σε κατάσταση ακραίας φτώχειας λόγω του κόστους της υγειονομικής τους περίθαλψης, ενώ 800 εκ. ξοδεύουν τουλάχιστον το 10% του εισοδήματος του νοικοκυριού τους για θέματα υγείας. Επίσης, στα του οίκου μας, σύμφωνα με έρευνα της διαΝΕΟσις έχει παρατηρηθεί μείωση στη λήψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης λόγω της οικονομικής κρίσης, ενώ η πρόσβαση στα φάρμακα για τους κατοίκους της χώρας μας είναι όλο και πιο δύσκολη. Πιο συγκεκριμένα το 29% των Ελλήνων πιστεύει ότι η κατάσταση της υγείας του έχει επιδεινωθεί λόγω αποστέρησης ειδών πρώτης ανάγκης και ένα 26% λόγω περιορισμού της πρόσβασής τους στις υπηρεσίες υγείας.

 

Πώς μπορεί να υπάρξει πρόοδος για την επίτευξη Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης;
Εύκολη λύση δεν υπάρχει και μεγάλο μέρος του προβλήματος είναι το κόστος της υγείας. Το Ηνωμένο Βασίλειο ξοδεύει κατά μέσο όρο 2619 ευρώ για κάθε πολίτη, και αν λάβει κανείς υπόψιν ότι οι κύριες χώρες των οποίων ο πληθυσμός στερείται υγειονομικής κάλυψης έχουν φαινόμενα όπως λοιμοί και καταστροφές τότε το κόστος ανεβαίνει ακόμη περισσότερο. Επίσης σε πολλές από τις χώρες που ισχύει η μη καθολικότητα της Υγείας, στη θεωρία υπάρχει δωρεάν υγειονομική περίθαλψη (Ινδία, Μπαγκλαντές, Κονγκό κλπ.) οπότε δεν είναι τόσο ζήτημα πολιτικό αλλά οικονομικό. Συνεπώς η πιο αξιόπιστη λύση είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους της Υγείας όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτό είναι δύσκολο να γίνει αλλά όχι αδύνατον, δεδομένου ότι έγινε ακριβώς το ίδιο με τα τρόφιμα δύο αιώνες πριν με την Βιομηχανική Επανάσταση. Καθώς αυξήθηκε η παραγωγή μειώθηκαν και οι τιμές, τόσο λόγω της πληθώρας προϊόντος όσο και λόγω του αυξημένου ανταγωνισμού. Συνεπώς μέρος της λύσης βρίσκεται στην έρευνα και στις νέες θεραπείες και μεθόδους που θα προκύψουν από αυτήν, παράλληλα με την μεγαλύτερη μαζοποίηση της παραγωγής ιατρικού υλικού για τις ιατρικές εγκαταστάσεις. Προφανώς αυτό πρέπει να γίνει με γνώμονα και την αύξηση της προσβασιμότητας μέσω φθηνότερων τιμών και όχι με τη λογική της στείρας κερδοσκοπίας. Τα παραπάνω κάνουν την υγεία πολύ φθηνότερη για τον μέσο άνθρωπο όπως συνέβη και για πολλά άλλα αγαθά τους τελευταίους αιώνες. Φυσικά προϋπόθεση είναι η οργάνωση των συστημάτων περίθαλψης για όσες χώρες δεν τα έχουν, είτε αυτά είναι κρατικά συστήματα κάλυψης(Μπίσμαρκ και Μπέβεριτζ) είτε είναι συστήματα αγοράς.

Τι μπορώ να κάνω εγώ ως φοιτητής ιατρικής;
Πρώτα και κύρια η ενημέρωση. Να μάθουμε την ιστορία της ΚΥΚ και το τι σημαίνει για τους ανθρώπους η παρουσία της ή μη σε κάθε χώρα. Μετά είναι, όπως αναφέρεται πιο πάνω η συμμετοχή μας στην έρευνα όσο το δυνατόν περισσότερο και με κάθε ευκαιρία. Όσο περισσότεροι ασχοληθούμε με αυτήν τόσο μεγαλύτερη θα είναι η καινοτομία που θα κάνει την υγειονομική περίθαλψη φθηνότερη. Η προσπάθεια για την επίτευξη ΚΥΚ θα πάρει χρόνια. Άλλωστε η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα. Μέχρι τότε όμως δεν υπάρχει κάτι που να εμποδίζει εμάς να προσφέρουμε εθελοντικά, ως μελλοντικοί γιατροί εφόσον έχουμε αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις, τις υπηρεσίες μας σε αυτούς που το έχουν ανάγκη. Υπάρχουν πολυάριθμες οργανώσεις που ασχολούνται με τον συγκεκριμένο τομέα και είναι όλες ανοιχτές για εθελοντές. Γενικά είναι η επίτευξη ΚΥΚ είναι κάτι που θέλει προσπάθεια και δεν θα επιτευχθεί εύκολα, αλλά αφού το καταφέραμε με το φαγητό, το νερό και την ενέργεια μπορούμε να το καταφέρουμε και για την Υγεία.

Συγγραφή: Οδυσσέας Ματζιούνης, Τομέας Δράσης για τη Δημόσια Υγεία

Πηγές – Γενικά:
http://universalhealthcoverageday.org/
http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/universal-health-coverage-(uhc)
https://www.who.int/health_financing/universal_coverage_definition/en/