10 Δεκεμβρίου | Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Sol omnibus lucet…

Με άλλα λόγια, όπως είχε πει ο Γάιος Πετρώνιος, “ο ήλιος λάμπει για όλους”. Για την πιο έμπρακτη εφαρμογή της παραπάνω φράσης και με τη λήξη του  Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, η διεθνής κοινότητα ορκίστηκε να μην ξανασυμβούν ποτέ στο μέλλον οι αγριότητες και η κτηνωδία του πολέμου αυτού και στις 10 Δεκεμβρίου του 1948 υιοθετήθηκε η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Και στα 30 άρθρα της διακήρυξης αναδεικνύονται τα θεμελιώδη δικαιώματα που διαθέτει ο καθένας από εμάς απλά και μόνο επειδή είμαστε άνθρωποι. 

Παρά τη συμβολική θεσμοθέτηση της 10ης Δεκεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, πολλά από αυτά τα δικαιώματα δυστυχώς καταπατώνται σε μεγάλα ποσοστά. Γι’ αυτό και σήμερα, 72 χρόνια μετά, καλούμαστε ως φοιτητές Ιατρικής και μελλοντικοί επαγγελματίες υγείας, αλλά κυρίως ως δυναμικοί νέοι να θέσουμε ως στόχο την προάσπιση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι οποιασδήποτε εποχής και συνθήκης.

Δικαίωμα ή αγώνας η πρόσβαση στην υγεία;

Δυστυχώς, παρόλο που διανύουμε τον 21ο αιώνα, η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων δεν είναι δεδομένη και οι διακρίσεις πλήττουν καθημερινά τους συνανθρώπους μας με τίμημα πολλές φορές ακόμη και την ίδια τους τη ζωή. Το φαινόμενο αυτό έχει ενταθεί στις μέρες μας λόγω της πανδημίας της Covid-19, αφού όπως φαίνεται ο ιός διαδίδεται ταχύτερα και πλήττει σοβαρότερα τις μειονότητες, οι οποίες είναι περιθωριοποιημένες και δεν έχουν πρόσβαση στις υγειονομικές δομές. Στις κοινωνικές αυτές ομάδες, όπως είναι και οι μετακινούμενοι πληθυσμοί, είναι συχνά δύσκολο έως και αδύνατο να αποφευχθεί τόσο ο συνωστισμός όσο και τα υπόλοιπα μέτρα προστασίας, με αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης του ιού. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σε πολλές χώρες η παροχή υπηρεσιών υγείας δεν είναι δωρεάν καθιστούν την κατάσταση των ατόμων αυτών ιδιαίτερα δυσμενή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μειονότητα των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ, οι οποίοι αντιμετωπίζουν εδώ και πολλές δεκαετίες τον φυλετικό ρατσισμό, και είναι αυτοί που έχουν πληγεί κυρίως από την πανδημία. Υπολογίζεται ότι στο Milwaukee τα ¾ των θυμάτων από τον κορονοϊό ηταν Αφροαμερικάνοι, ενώ στο St.Louis ήταν όλοι εκτός από τρεις. 

Αυτό μπορεί να φαντάζει μακρινό, ωστόσο παρόμοιες καταστάσεις επικρατούν και στη χώρα μας με θύματα τους Ρομά και τους μετανάστες-πρόσφυγες. Δυστυχώς όμως, οι διακρίσεις δεν σταματούν εκεί! Αυξημένο κίνδυνο θανάτου από την COVID-19 αντιμετωπίζουν και οι κάτοικοι των γεωγραφικά απομονωμένων περιοχών, καθώς για αυτούς η πρόσβαση σε δομές υγείας, εγκαίρως, είναι συχνά ακατόρθωτη. 

Ποιος θα πάρει το εμβόλιο;

Το εμβόλιο που αναμένεται να είναι διαθέσιμο στις αρχές του 2021 γεννά πολλά ερωτήματα σχετικά με την διανομή του στον παγκόσμιο πληθυσμό. Θα έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτό ή παράγοντες όπως η οικονομική κατάσταση της χώρας ή η κοινωνική τάξη του ατόμου θα αλλάξουν τις προσδοκίες μας;

Υπολογίζεται πως το γεγονός ότι οι οικονομικά ισχυρές χώρες του πλανήτη σπεύδουν να αγοράσουν ήδη μεγάλες ποσότητες εμβολίων και δεδομένου και της ταχύτητας παραγωγής τους, οι υπόλοιπες χώρες θα πάρουν πολύ μικρότερες ποσότητες, ενώ ορισμένες ίσως να μην έχουν πρόσβαση σε αυτό για αρκετά χρόνια ακόμα. Σύμφωνα μάλιστα με την συνομοσπονδία Oxfam International οι συμφωνίες των πλουσιότερων κρατών οδηγούν στα εξής αριθμητικά αποτελέσματα: το 51% των αρχικών εμβολίων που θα παρασκευαστούν θα διανεμηθεί σε χώρες όπως είναι η Αυστραλία, το Χονγκ-Κονγκ, το Ισραήλ, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ.α. παρόλο που οι κάτοικοι των κρατών αυτών αποτελούν μόνο το 13% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, σε μία πανδημία καμία χώρα δεν είναι ασφαλής αν ο ιός δεν εξαφανιστεί από όλες. Επομένως, σήμερα το αίτημα για προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με εξασφάλιση της δυνατότητας εμβολιασμού σε όλες τις χώρες, είναι πιο επίκαιρο από ποτέ, αφού η αλληλεξάρτηση μεταξύ των κρατών γίνεται ολοένα και πιο αισθητή.

Σύσφηξε ή διέρρηξε σχέσεις η καραντίνα;

Η ενδοοικογενειακή βία, είτε στρέφεται εναντίον συζύγου είτε κατά ενός παιδιού, έχει την τάση να αυξάνεται σε περιόδους κρίσης, ειδικά υπό το κράτος των συγκεκριμένων αυστηρών μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων και εγκλεισμού στο σπίτι. Οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης σε όλη την Ευρώπη κατέγραψαν αύξηση έως και 60% στις κλήσεις από γυναίκες που είχαν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού των πολιτών στο πλαίσιο των μέτρων για την καταπολέμηση του νέου κορονοϊού. Έχει υπολογιστεί ότι επιπλέον 31 εκατομμύρια κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας έχουν προκληθεί από τον προηγούμενο Μάρτιο όπου ξεκίνησε η πρώτη καραντίνα σε παγκόσμιο επίπεδο. Παράλληλα, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται αυξητική τάση σε περιστατικά με θύματα άνδρες, που δεν αφορούν βέβαια σωματική βία, αν και αναφέρονται και τέτοια, αλλά κυρίως λεκτική βία, εκβιασμούς και άλλα. Τέλος, όπως μετέδωσε και το ΑΠΕ-ΜΠΕ (Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων), στη χώρα μας έχουν καταγραφεί τρεις δολοφονίες γυναικών από τότε που εφαρμόστηκαν τα μέτρα περιορισμού, και ο αριθμός αυτός ολοένα και αυξάνεται ενώ δεν αφορά μόνο γυναίκες αλλά και παιδιά. Εξαιτίας, λοιπόν, της σημερινής υγειονομικής κρίσης που βιώνουμε τα θύματα αυτά αναγκάζονται να βρίσκονται διαρκώς μαζί με τον θύτη τους. Το γεγονός αυτό παραβιάζει τόσο το δικαίωμα τους στην ελεύθερη βούληση όσο και το δικαίωμα στην ασφάλεια και στη σωματική και ψυχική υγεία.

Όλοι για έναν και όλοι για όλους

Η HelMSIC, ως μια ανθρωποκεντρική οργάνωση, εδώ και πολλά χρόνια, όχι μόνο μας υπενθυμίζει την αξία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και πραγματοποιεί έμπρακτες προσπάθειες για την προάσπιση τους.  Ως φοιτητές Ιατρικής, εκτός από τις κλινικές γνώσεις που θα αποκτήσουμε κατά τη διάρκεια των σπουδών μας, καλούμαστε να ενστερνιστούμε και τον κοινωνικό ρόλο του επαγγέλματος μας. Έτσι, είναι καθήκον μας πρώτα να είμαστε ενήμεροι και εκπαιδευμένοι για ό,τι συμβαίνει και έπειτα να αγωνιζόμαστε και να αποτελούμε τη φωνή των συνανθρώπων μας. Γιατί, άλλωστε, όπως είχε πει και η πρέσβειρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Audrey Hepburn, “Καθώς μεγαλώνουμε θα συνειδητοποιήσουμε πως έχουμε δύο χέρια, ένα για να βοηθάμε τον εαυτό μας και ένα για να βοηθάμε τους άλλους”!

Συγγραφή: Εύα Ποριάζη & Κατερίνα Ζέρβα, Τοπικές Υπεύθυνες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ειρήνη 2020/21
Επιμέλεια: Μυρτώ Δρίκου, Πανελλήνια Υπεύθυνη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ειρήνη 2020/21

Πηγές:
https://www.hrw.org/news/2020/10/29/interview-health-not-wealth-should-determine-access-covid-19-vaccine
https://www.hrw.org/report/2020/10/29/whoever-finds-vaccine-must-share-https://www.hrw.org/report/2020/10/29/whoever-finds-vaccine-must-share-
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/ekke/article/view/23229
ΠΟΥ: Αύξηση έως 60% των κλήσεων για ενδοοικογενειακή βία λόγω των… | Capital