Survey Report | Η Ιατρική Εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της Πανδημίας
Η Πανδημία της COVID-19 αποτελεί μια πρόκληση για την Ιατρική Εκπαίδευση σε παγκόσμιο επίπεδο την οποία καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Ιατρικές Σχολές αναδιαμορφώνοντας το περιεχόμενο και τις μεθόδους διδασκαλίας.
Η HelMSIC με αφορμή τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στην εκπαίδευσή μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας πραγματοποίησε μια έρευνα με στόχο τη συλλογή δεδομένων για τον τρόπο που η Πανδημία επηρέασε την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης και τη λήψη της γνώμης των φοιτητών Ιατρικής σχετικά με τις αλλαγές που βίωσαν στην εκπαίδευσή τους.
Το ερωτηματολόγιο ήταν διαθέσιμο προς συμπλήρωση σε ηλεκτρονική μορφή σε όλους τους φοιτητές των Ιατρικών Σχολών της Ελλάδας. Το περιεχόμενο αφορούσε στη γνώμη τους για την προσαρμογή της εκπαίδευσής τους στις νέες συνθήκες, τις προτάσεις τους για την βελτίωση της ποιότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την εκπαίδευση σε ό,τι αφορά τον ιό του SARS-CoV-2 καθώς και τον πιθανό ρόλο τους στη διαχείρισή του. Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου κοινοποιήθηκαν στους Φοιτητές Ιατρικής και συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια της Πανελλήνιας Συνάντησης της HelMSIC το Νοέμβριο του 2020.
Συνολικά ανταποκρίθηκαν 404 φοιτητές από όλες τις Ιατρικές Σχολές από τους οποίους οι 198 φοιτητές φοιτούσαν σε προκλινικά έτη και οι 206 φοιτητές σε κλινικά έτη.
Με βάση τις απαντήσεις των φοιτητών καταλήξαμε τις παρακάτω προτάσεις προς τις Ιατρικές Σχολές και τα μέλη ΔΕΠ:
Δια ζώσης μαθήματα και μέτρα ασφαλείας
Κατά τη δια ζώσης διδασκαλία ένα μεγάλο ποσοστό της φοιτητικής κοινότητας δεν έμεινε ικανοποιημένο από τα μέτρα ασφαλείας και τη διαχείριση της Πανδημίας στο επίπεδο της Ιατρικής Σχολής. Θεωρούμε ότι το πρόβλημα αυτό είναι σημαντικό να επιλυθεί με την επανέναρξη της δια ζώσης διδασκαλίας, καθώς οι φοιτητές πρέπει να αισθάνονται και να είναι ασφαλείς κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, ώστε να διασφαλίζεται η υγεία των ίδιων, των εκπαιδευτικών, των ασθενών, αλλά και της Δημόσιας Υγείας σε κάθε εκπαιδευτική διαδικασία.
Συνεπώς προτείνουμε:
- Η πραγματοποίηση των κλινικών, εργαστηριακών, φροντιστηριακών και θεωρητικών μαθημάτων, καθώς και όλων των εκπαιδευτικών διαδικασιών των Ιατρικών Σχολών να γίνεται με αυστηρότερη τήρηση των μέτρων ατομικής προστασίας με πρόβλεψη της Σχολής.
- Εκτενέστερη και συστηματική ενημέρωση των φοιτητών για ζητήματα προστασίας και διαχείρισης της πανδημίας, την επιδημιολογική κατάσταση της σχολής τους καθώς και για τις ενέργειες που πρέπει να προβούν σε περίπτωση που έρθουν σε επαφή με ύποπτο ή επιβεβαιωμένο κρούσμα, με ιδιαίτερη επισήμανση στις διαδικασίες εντός των κλινικών.
- Να υπάρχει ειδική μέριμνα για φοιτητές που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες ή μένουν με άτομα ευπαθών ομάδων.
- Τη πραγματοποίηση συχνότερων ελέγχων μέσω διαγνωστικών test των φοιτητών που συμμετέχουν σε δια ζώσης μαθήματα και εμβολιασμός αυτών.
- Εξασφάλιση της δυνατότητας τήρησης των μέτρων κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και ιδιαίτερα της αποφυγής συγχρωτισμού του αποτελεσματικού αερισμού των χώρων διδασκαλίας.
Μέθοδοι Διδασκαλίας
Αναφορικά με τις μεθόδους προτείνουμε:
- Την αναπλήρωση των κλινικών & εργαστηριακών μαθημάτων όταν αυτό καταστεί δυνατό σε μικρές ομάδες φοιτητών με αυστηρή τήρηση των μέτρων προστασίας και τακτική διενέργεια διαγνωστικών tests.
- Ενίσχυση των online διαλέξεων και βελτίωση της ποιότητάς τους, καθώς αποτελούν τη κύρια μέθοδο διδασκαλίας πλέον. Μεγάλο μέρος των φοιτητών μάλιστα δήλωσε ότι θα ήθελε οι online παραδόσεις να είναι πιο διαδραστικές. Προτείνεται λοιπόν η αναδιαμόρφωσή τους ωστε να προωθούν την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών, την επικοινωνία και την αλληλεπίδρασή τους με το διδάσκοντα, αλλά και με τους συμφοιτητές τους. Για παράδειγμα αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με:
- Μικρότερες ομάδες ατόμων στις online διαλέξεις
- Ανάλυση κλινικών περιστατικών σε συνάρτηση με το θεωρητικό υπόβαθρο και τους μαθησιακούς στόχους κάθε μαθήματος
- Εμπλοκή των φοιτητών στη παράδοση των μαθημάτων πχ. με παρουσίαση εργασιών
- Πιθανή συμμετοχή πραγματικών ασθενών στις βιντεοκλήσεις
- Χρήση μεθόδων αυτοαξιολόγησης (πχ. quizzes) και online εργαλείων για ενίσχυση της συμμετοχής των φοιτητών στο μάθημα
- Role playing πάνω σε σενάρια περιστατικών και συζήτηση πάνω σε αυτά
Ταυτόχρονα θα μπορούσε να ενισχυθεί η χρήση οπτικοακουστικού υλικού, ηλεκτρονικών προγραμμάτων εκμάθησης καθώς και μεθόδων προσομοίωσης εργαστηριακών και κλινικών δεξιοτήτων
-
- Επιπλέον θα ήταν χρήσιμη η επιμόρφωση των εκπαιδευτών από τη Σχολή για τον τρόπο χρήσης των ηλεκτρονικών πλατφορμών, αλλά και η ενίσχυση της τεχνικής υποστήριξής τους ώστε να αποφεύγονται τεχνικά προβλήματα.
- Σε ό,τι αφορά την ασύγχρονη διδασκαλία, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα σημαντικό μέσο υποστήριξης των φοιτητών στη μελέτη τους, ιδιαίτερα πριν την ολοκλήρωση της διανομής των συγγραμμάτων. Γι’ αυτό προτείνεται:
- Η έγκαιρη ανάρτηση διαλέξεων και υλικού για μελέτη
- Η ανάρτηση οπτικοακουστικού υλικού όπως βίντεο και 3-D άτλαντες, οδηγών μελέτης και ερωτήσεων αυτοαξιολόγησης.
- Τέλος, ειδικά σε ότι αφορά τις κλινικές δεξιότητες οι φοιτητές ανησυχούν σε μεγάλο βαθμό για την υποβάθμιση της εκμάθησης και της εξοικείωσής τους με αυτές. Συνεπώς προτείνεται η αναπλήρωση της διδασκαλίας τους είτε με αναπλήρωση των κλινικών/εργαστηριακών μαθημάτων, είτε με διοργάνωση δια ζώσης επιμορφωτικών προγραμμάτων όταν αυτό καταστεί δυνατό.
Εξετάσεις
Οι περισσότεροι σπουδαστές αξιολογούν την εξ αποστάσεως εξεταστική ως λιγότερο αποτελεσματική σε σχέση με τη διά ζώσης και γι’ αυτό χρειάζεται μέριμνα για την επαναξιολόγηση και τροποποίηση του ακριβούς τρόπου προετοιμασίας και διεξαγωγής τους ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες συνθήκες και να μην υποβαθμίζεται το επίπεδό τους, ειδικά σε ό,τι αφορά την αποτύπωση των γνώσεων των φοιτητών.
Σε ότι αφορά τα τεχνικά προβλήματα, όπως αναφέρθηκε και στις μεθόδους διδασκαλίας προτείνεται η επιμόρφωση των καθηγητών, η υποστήριξή τους σε τεχνικά ζητήματα και επιπλέον η πραγματοποίηση δοκιμαστικών πριν τη κανονική εξέταση.
Αναπροσαρμογή του περιεχομένου και ενημέρωση για την Πανδημία και τον ιό SARS-CoV-2
Η εκπαίδευση πάνω στον νέο κορονοϊό και την πανδημία είναι σημαντικό να ενισχυθεί. Για αυτόν το λόγο, σημαντική θα ήταν η προσθήκη θεματικών που αφορούν τον ιό SARS-CoV-2 και τη διαχείριση των πανδημιών εν γένει σε ήδη υπάρχοντα μαθήματα, αλλά και η διεξαγωγή νέων προγραμμάτων (π.χ. Ημερίδες, Webinars) πάνω σε αντίστοιχες θεματικές από την εκάστοτε σχολή.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η διεξαγωγή προγραμμάτων για τους φοιτητές του έκτου έτους που σύντομα θα αποτελούν μέρος του ιατρικού δυναμικού της χώρας που θα κληθεί να συμμετέχει στην αντιμετώπιση της πανδημίας.
Τέλος προτείνεται η περαιτέρω διερεύνηση της επίδρασης των αλλαγών στην Ιατρική Εκπαίδευση εκ μέρους των Ιατρικών Σχολών, προκειμένου να εντοπιστούν πιο συγκεκριμένες ελλείψεις και ανάγκες, να αξιολογηθεί η προσαρμογή στις νέες συνθήκες και να εφαρμοστούν οι κατάλληλες λύσεις.
Συγγραφή:
Γεώργιος Βαϊόπουλος, Τοπικός Υπεύθυνος Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας, 4o έτος, Αθήνα
Γεώργιος Κοροπιώτης, Τοπικός Υπεύθυνος Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας 2ο έτος, Αθήνα
Θανάσης Καζάκος, Τοπικός Υπεύθυνος Ερευνητικών Ανταλλαγών, 1ο έτος, Θεσσαλονίκη