Η Σεξουαλική βία και ο ρόλος του επαγγελματία υγείας

Με αφορμή τις πρόσφατες καταγγελίες περιστατικών σεξουαλικής βίας που κατέκλυσαν την επικαιρότητα, θέλουμε ως HelMSIC να επιστήσουμε την προσοχή των φοιτητών ιατρικής σχετικά με τον ρόλο τους απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα. Η έναρξη του νέου #metoo κινήματος στη χώρα μας πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο για την αναγνώριση του κύκλου της βίας από όλους μας καθώς η διακοπή της αντικειμενοποίησης του γυναικείου, συνήθως, σώματος,η άσκηση εξουσίας πάνω σε αυτό και η παύση της αναπαραγωγής της κουλτούρας του βιασμού απαιτεί έμπρακτα μέτρα.

Σεξουαλική Βία

Η Σεξουαλική βία ορίζεται ως οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη, προσπάθεια για σεξουαλική πράξη, ανεπιθύμητα σχόλια ή πράξεις σεξουαλικού περιεχομένου ή διακίνηση που πραγματοποιείται με εξαναγκασμό του ατόμου, δηλαδή περιλαμβάνει μορφές σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης του ατόμου. Μπορεί να προέρχεται από οποιοδήποτε πρόσωπο, ανεξαρτήτως της σχέσης του με το θύμα και να πραγματοποιείται σε οποιοδήποτε χώρο.

Κάποιες μορφές της σεξουαλικής βίας είναι:

  • Βιασμός ή απόπειρα βιασμού
  • Επιβεβλημένο άγγιγμα
  • Ανεπιθύμητα σχόλια σχετικά με την σεξουαλικότητα του ατόμου
  • Οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη στην οποία εμπλέκεται παιδί
  • Άρνηση για χρήση αντισύλληψης ή προφυλακτικού μέσου έναντι Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Λοιμώξεων
  • Επιβεβλημένος γάμος, συμπεριλαμβανομένου του γάμου με παιδιά
  • Επιβεβλημένη άμβλωση
  • Διακίνηση ατόμων με στόχο την σεξουαλική εκμετάλλευση

Γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω ότι ο όρος της σεξουαλικής βίας περιλαμβάνει πολλές και διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης με κοινό παρονομαστή την απουσία συναίνεσης πάνω στο σώμα και την σεξουαλικότητα του θύματος.

Ταυτόχρονα, είναι γεγονός ότι η σεξουαλική βία επιφέρει πολύ σοβαρές συνέπειες τόσο στην σωματική (σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις, ανεπιθύμητες κυήσεις, τραυματισμοί, σοβαρά προβλήματα στα παιδιά) όσο και στην ψυχική υγεία (διαταραχή μετατραυματικού στρες, κοινωνική απόσυρση, άλλες ψυχικές νόσοι, αυτοκτονικότητα) των ατόμων που την υπόκεινται. Οπότε η άμεση σχέση του φαινομένου με τον χώρο της υγείας είναι αρκετά προφανής. 

Ο ρόλος του επαγγελματία υγείας

Η σεξουαλική βία είναι μια τραυματική εμπειρία που κάνει τα θύματα να αισθάνονται αβοήθητα, πως έχουν χάσει τον έλεγχο του εαυτού τους. Αυτό το αίσθημα μπορεί να επιδεινωθεί μέσα από ιατρικούς χειρισμούς, αλλά και από την όλη διαχείριση της σεξουαλικής κακοποίησης. Η παρατήρηση αυτή, σε συνδυασμό με τα παραπάνω χαρακτηριστικά του φαινομένου, υποδεικνύουν τον καίριο ρόλο του επαγγελματία υγείας τόσο στην αντιμετώπιση όσο και στην πρόληψη του φαινομένου.

Αρχικά είναι πολύ σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας να είναι εκπαιδευμένοι και ενήμεροι σχετικά με τα ισχύοντα πρωτόκολλα περίθαλψης ατόμων που έχουν υποστεί σεξουαλική βία. Ως εκ τούτου, θα είναι σε θέση να βοηθήσουν το άτομο να ακολουθήσει συγκεκριμένα βήματα για την περίθαλψή του και να επικοινωνήσει με τους κατάλληλους επαγγελματίες υγείας και μη, για την αναφορά του γεγονότος, σε περίπτωση που το επιθυμεί, χωρίς το ίδιο φυσικά να χρειαστεί να μοιραστεί την ιστορία του με όλους τους θεράποντες του. Συμπληρωματικά, οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να γνωρίζουν τοπικές και εθνικές δομές υποστήριξης και προστασίας στις οποίες μπορούν να παραπέμψουν τα άτομα. Όσον αφορά την ψυχική υγεία των ατόμων, που έχουν υποστεί ψυχολογική βία, κρίνεται απαραίτητη η ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών, ώστε να είναι ικανοί να παρέχουν την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη και ενδυνάμωση στα πλαίσια της φροντίδας υγείας, χωρίς να τραυματίσουν περαιτέρω το άτομο.

Η HelMSIC, μέσω των τομέων δράσης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ειρήνης (SCORP) και της Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας (SCORA), αποσκοπεί, μέσω της ενεργούς της δράσης, να εκπαιδεύει και να ευαισθητοποιεί τους φοιτητές Ιατρικής της Ελλάδας, ώστε να αποκτήσουν δεξιότητες και εμπειρίες απαραίτητες για μία ολιστική, ανθρωποκεντρική, απαλλαγμένη από διακρίσεις φροντίδα υγείας.

Μέσα από αυτό το άρθρο καλούμε τα Πανεπιστήμια να είναι σε θέση να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την σωματική και ψυχική ακεραιότητα των φοιτητών τους, τις Ιατρικές Σχολές να μεριμνήσουν για την ουσιαστική εκπαίδευση των μελλοντικών επαγγελματιών υγείας σε θέματα σεξουαλικής υγείας αλλά και τον κάθε φοιτητή ιατρικής ξεχωριστά να αναγνωρίσει τον ρόλο του στην κατάσταση και να προσπαθεί αδιάκοπα για την άσκηση της ιατρικής επιστήμης με άξονα τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πηγές:

https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/global_campaign/en/chap6.pdf?ua=1
https://www.rainn.org/types-sexual-violence
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5217848/ 

Συγγραφή:

Μυρτώ Δρίκου, Πανελλήνια Υπεύθυνη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ειρήνη 2020/21
Εβιάνα Τσαντζάλη, Πανελλήνια Υπεύθυνη για την Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία 2020/21