Συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας | 5 χρόνια εφαρμογής
To 2015 η Ελλάδα βίωσε μια άνευ προηγουμένου αύξηση των προσφυγικών ροών από την Τουρκία μέσω της Μεσογείου και με προορισμό τα ελληνικά νησιά, με περισσότερες από 850.000 αφίξεις να καταγράφονται κατά τη διάρκεια του έτους. Περίπου το 90% των αφίξεων προήλθε από την Αραβική Δημοκρατία της Συρίας (Συρία), το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Το 35% των αφίξεων ήταν παιδιά, πολλά από τα οποία ήταν ασυνόδευτα, ενώ συνολικά, περίπου το 47% ήταν άτομα με ειδικές ανάγκες. [1]
Στο πλαίσιο του μεγάλου αριθμού προσφύγων που έφταναν στην Ευρώπη – ή έχαναν τη ζωή τους στην προσπάθεια αυτή – η Ευρωπαϊκή Ένωση προέβει σε συμφωνία με την Τουρκία, με στόχο τον περιορισμό των προσφυγικών ροών.
Τι είναι η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας;
Υπογεγραμμένη τον Μάρτιο του 2016, η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας είναι μια δήλωση συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και της τουρκικής κυβέρνησης. Ως σκοπό έχει να ελέγξει τη διέλευση προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά. Έτσι, λοιπόν, κάθε άτομο που φτάνει παράνομα (δηλαδή με πλοίο, χωρίς επίσημη άδεια) στα ελληνικά νησιά – συμπεριλαμβανομένων των αιτούντων άσυλο – θα επιστρέφει στην Τουρκία. Σε αντάλλαγμα, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα δέχονται έναν Σύριο πρόσφυγα από την Τουρκία για κάθε Σύριο που επιστρέφει από τα νησιά. [2]
Τι επακολούθησε την συμφωνία αυτή;
Παρά τη σημαντική μείωση του αριθμού των αφίξεων τον Μάρτιο, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν τη χώρα το 2016. Στο τέλος του 2016, υπήρχαν περισσότερα από 62.000 πρόσωπα χρήζοντα βοήθειας, κυρίως από το Αφγανιστάν, το Ιράκ και την Αραβική Δημοκρατία της Συρίας, αλλά και όλο και περισσότερο από άλλες χώρες, όπως η Αλγερία και το Πακιστάν. Οι προσφυγικές ροές αν και σταθεροποιήθηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα τα επόμενα χρόνια, παρουσιάζουν μια σταθερή αύξηση μέχρι και σήμερα.
Ταυτόχρονα, μετά τη συμφωνία, η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε ότι «η Ελληνική Κυβέρνηση εισήγαγε αλλαγές στις διαδικασίες ασύλου της και οι αιτήσεις ασύλου άρχισαν να απορρίπτονται πρωτοδίκως με ταχεία διαδικασία… Πολλές από αυτές απορρίφθηκαν χωρίς αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων τους με την υπόθεση ότι η Τουρκία είναι μια ασφαλής χώρα για αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες. “
Στα ελληνικά νησιά, οι εγκαταστάσεις υποδοχής και τα προσωρινά camps μετατράπηκαν σε κέντρα κράτησης. Πρόσφυγες που είχαν φτάσει πριν από τις 20 Μαρτίου 2016 μεταφέρθηκαν στα νησιά και οι μεταγενέστερες αφίξεις κρατήθηκαν στα νησιά επ ‘αόριστον. Ακόμα και σήμερα, χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούν να είναι παγιδευμένοι στα ελληνικά νησιά, σε κατάσταση νόμιμου καθεστώτος αβεβαιότητας.
Αντίστοιχα, οι συνθήκες, αν και ήταν ήδη φτωχές, επιδεινώθηκαν αμέσως. Από τότε, ο πληθυσμός του camp της Μόριας στη Λέσβο αλλά και του Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης, στο Βαθύ, στη Σάμο έχει υπερβεί την ικανότητα φιλοξενίας των συγκεκριμένων δομών, με άτομα που αναγκάζονται να ζουν σε άθλιες συνθήκες υπερπληθυσμού χωρίς πρόσβαση σε κατάλληλες εγκαταστάσεις υγιεινής, ιατρική περίθαλψη ή επαρκή τρόφιμα.
Σύμφωνα με τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα “Το 52% των περιπτώσεων που φτάνουν στην κινητή μονάδα είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών. Το 42% υποφέρει από λοιμώξεις του αναπνευστικού και το 18% από διάρροια που οφείλεται στις άθλιες συνθήκες διαβίωσης…. Κατά τη διάρκεια του 2017, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δεχόταν 40-60 παραπομπές ασθενών με σοβαρά ψυχικά προβλήματα κάθε μήνα. Το Νοέμβριο οι παραπομπές αυξήθηκαν σε 312. Πάνω από το 50% των παραπομπών αυτών χρειαζόταν επείγουσα ψυχιατρική φροντίδα.” [3]
Ρόλος επαγγελματιών Υγείας
Η απότομη και μεγάλη εισροή προσφύγων στην Ελλάδα συνιστά πρόκληση για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης ειδικά σε συνδυασμό με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η οποία παρέτεινε τη νομική, σωματική και ψυχολογική τους ανασφάλεια.
Σαν φοιτητές Ιατρικής και μελλοντικοί επαγγελματίες υγείας, θα πρέπει να γνωρίζουμε τις αντίξοες συνθήκες διαβίωσης με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι οι πρόσφυγες στα κέντρα φιλοξενίας, να είμαστε ενημερωμένοι για τα δικαιώματα τους και να αποτελούμε, αν είναι δυνατόν, την φωνή τους στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Είναι ευθύνη μας να διεκδικούμε την ισότιμη πρόσβαση τους στην Υγεία και να προωθήσουμε τον σεβασμό των διαφορετικών πολιτισμικών χαρακτηριστικών τους κατά την διάρκεια της θεραπευτικής προσέγγισης.
Αντίστοιχη ευθύνη έχει και το ελληνικό σύστημα Ιατρικής Εκπαίδευσης να λάβει ένα πιο ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που να αναδεικνύει την ενεργό συμμετοχή των νέων και των επαγγελματιών υγείας στο κοινωνικό σύνολο. Είναι αναγκαία η μέριμνά του για τη διαμόρφωση μελλοντικών επαγγελματιών υγείας ευαισθητοποιημένων και ικανών να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην ίση πρόσβαση αλλά και στην συμπερίληψη, τον σεβασμό και την αποδοχή όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή κοινωνικού υποβάθρου.
Βιβλιογραφία
[1] https://reporting.unhcr.org/greece
[2]https://helprefugees.org/news/eu-turkey-deal-explained/?gclid=Cj0KCQjw0caCBhCIARIsAGAfuMzZxF3d5VGP7ym9PCd1kBI-5d6pNS_xHkYJ0zn6eJs4nwdVJrALsrAaAgf5EALw_wcB
[3] https://msf.gr/magazine/moria-ekei-poy-stamatise-o-hronos
Συγγραφή:
Μυρτώ Δρίκου, Πανελλήνια Υπεύθυνη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα & την Ειρήνη 2020/21