7 Απριλίου | Παγκόσμια Ημέρα Υγείας
Building a Fairer, Healthier World
Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας, η οποία γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 7 Απριλίου, αλλά και υπό την επιρροή της πρωτοφανούς για τον 21ο αιώνα κρίσης της Δημόσιας Υγείας λόγω της πανδημίας COVID-19, είναι σημαντικό να γίνει μία ανασκόπηση των δεδομένων για την Δημόσια Υγεία παγκοσμίως και να δοθεί έμφαση στα βήματα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της Παγκόσμιας Υγείας.
Εύλογα, η πανδημία έρχεται για να υπενθυμίσει και να τονίσει το ζήτημα των ανισοτήτων σχετικά με την πρόσβαση στην υγεία. Για τον λόγο αυτό, ιδιαίτερη μνεία κάνει στην κατάσταση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO, World Health Organization) έχοντας ως κεντρικό μήνυμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας την ανάγκη για την διαμόρφωση ενός πιο δίκαιου κόσμου όπου κανένας πολίτης ή κράτος δεν θα “μένει πίσω” στα υγιειονομικά ζητήματα.
Προφανώς, το πρόβλημα των ανισοτήτων δεν εμφανίστηκε πρόσφατα αλλά υπήρχε πάντοτε. Ενδεικτικά, εκατομμύρια άνθρωποι – ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη – ζουν κάτω από δυσχερείς συνθήκες διαβίωσης, χωρίς να απολαμβάνουν τα ίδια οφέλη με άλλους (για παράδειγμα πρόσβαση σε πόσιμο νερό) και χωρίς να δέχονται τη παροχή βασικών υγειονομικών υπηρεσιών. Ωστόσο, η πανδημία ήρθε για να τα εντείνει και να αναδείξει τις ανισότητες αυτές περισσότερο από ποτέ. Γεγονότα όπως η αδυναμία αγοράς προϊόντων για τη προστασία από τον ιό (μάσκες, αντισηπτικά κ.ά) αλλά και της πρόσβασης στα εμβόλια, μαρτυρούν την ενίσχυση του προβλήματος. Τα παραπάνω, εύλογα, οδηγούν σε καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε ασθένειες και θανάτους, στη διασπορά της πανδημίας αλλά και σε μία γενικότερη ανάδειξη των ελλείψεων που υπάρχουν στο κομμάτι της εξασφάλισης μίας ίσης και Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης.
Ειδικότερα για την πανδημία
Φυσικά, δεν γινόταν να παραληφθεί η αναφορά σε συγκεκριμένες ανισότητες σχετιζόμενες με την πανδημία που διανύουμε. Οι ανισότητες στη προκειμένη περίπτωση μπορούν να διακριθούν σε δύο κατηγορίες: Αυτές που σχετίζονται με την μόλυνση από τον ιό κι αυτές που σχετίζονται με την διαφορετική επίδραση των περιοριστικών μέτρων στη ζωή των πολιτών.
Ξεκινώντας από την πρώτη κατηγορία, καθίσταται σαφές πως οι συνθήκες διαβίωσης παίζουν ρόλο τόσο στη πιθανότητα μόλυνσης όσο και στη θνητότητα. Ειδικότερα, οι εθνικές μειονότητες, οι φτωχοί αλλά και άνθρωποι που κατατάσσονται σε άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες (άστεγοι, φυλακισμένοι, ιερόδουλες κ.ά) είναι περισσότερο εκτεθειμένοι σε υποκείμενες νόσους, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών συμπτωμάτων και την πιθανότητα θανάτου από τον ιό COVID-19. Συμπερασματικά, οι ήδη προϋπάρχουσες ανισότητες σε συνδυασμό με τον ιό απειλούν σημαντικά τη ζωή πολλών ανθρώπων.
Όσον αφορά τη δεύτερη κατηγορία, οι ανισότητες δεν παίζουν μόνο ρόλο στο κομμάτι της σωματικής υγείας αλλά και στο κομμάτι της προσωπικής κοινωνικοοικονομικής ζωής των ανθρώπων. Πιο συγκεκριμένα, τα περιοριστικά μέτρα βρίσκουν πολλούς ανθρώπους άνεργους και έγκλειστους χωρίς πρόσβαση στο πράσινο και τη φύση γενικότερα. Αναμφισβήτητα, καταστάσεις σαν κι αυτές επιδρούν αρνητικά στον ψυχισμό των ανθρώπων αυτών (άγχος, κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας). Παράλληλα, λόγω της υπερφόρτωσης του συστήματος υγείας για τα σχετιζόμενα με τον ιό περιστατικά, πολλοί είναι εκείνοι που λόγω της οικονομικής αδυναμίας (για τη πρόσβαση ιδιωτικά ιατρεία, κλινικές κλπ) παραγκωνίζονται. Συνεπώς, η κοινωνική θέση του ατόμου επηρεάζει άμεσα τη καθημερινότητα του στον καιρό της καραντίνας και στα πλαίσια της γενικότερης κατάστασης που επικρατεί κάνοντας ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη για την ισότιμη πρόσβαση στην υγεία για όλους.
Τι πρέπει να γίνει επομένως για την εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία;
Το συγκεκριμένο ερώτημα έχει τεθεί αμέτρητες φορές από πολλούς στα χρονικά και πολλοί ήταν εκείνοι οι οποίοι πρότειναν λύσεις για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων. Παρόλα αυτά παραμένει ακόμη ανεπίλυτο. Η επίλυση του ενδεχομένως να φαντάζει ιδιαίτερα πολύπλοκη αλλά ίσως και να μην είναι τόσο ουτοπική τελικά.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί κυρίως ισχυρή πολιτική βούληση από τους ηγέτες των κρατών, αλλά και τους παγκόσμιους φορείς και οργανισμούς που εμπλέκονται με το αγαθό της Υγείας. Έτσι, μόνο θα μπορέσουν να παρθούν ουσιαστικές αποφάσεις για την αποτελεσματική επίλυση του ζητήματος και την επικράτηση μιας πραγματικά ισότιμης πρόσβασης. Συμπληρωματικά, μπορεί να λειτουργήσει ο καθένας ξεχωριστά μαχόμενος για την επικράτηση της ισότητας, μέσω άσκησης πιέσεων σε φορείς και θεσμούς ή αποτελώντας και ο ίδιος, με τη στάση του, παράδειγμα.
Ιδιαίτερος είναι ακόμη και ο ρόλος των φοιτητών Ιατρικής, οι οποίοι θα αποτελέσουν τους παρόχους Υγείας του μέλλοντος πάνω στους οποίους θα βασιστεί το Σύστημα Υγείας της εκάστοτε χώρας. Επομένως, η στάση μας είναι αυτή που παίζει ίσως το σημαντικότερο ρόλο προς την επίλυση των ανισοτήτων στην υγεία. Για αυτό και σαν HelMSIC προσπαθούμε μέσα από τις δράσεις μας να αναδεικνύουμε τον βαρυσήμαντο αυτό ρόλο των φοιτητών Ιατρικής αλλά και να καλλιεργούμε μία πιο κοινωνική και ανθρωπιστική προσέγγιση της υγείας.
Η κατάσταση του τελευταίου χρόνου με την Πανδημία αλλά και τα νέα ζητήματα που ανακύπτουν με την διάθεση των εμβολίων, μας κρούουν σιγά σιγά τον κώδωνα του κινδύνου. Επιτακτική είναι επομένως η ανάγκη αξιοποίησης όλων των μέσων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο σε εθνικό και παγκόσμιο για την εξασφάλιση του δικαιώματος της ισότητας στον τομέα της Υγείας. Με αυτόν μόνο τον τρόπο μπορεί να υπάρξει ουσιαστική θωράκιση της Υγείας της κοινωνίας μας, καθώς κανείς δεν θα είναι “ασφαλής” υγειονομικά, μέχρις ότου όλοι οι πολίτες ανεξαιρέτως να έχουν ισάξια πρόσβαση στην “ασφάλεια” του υγειονομικού συστήματος.
Είναι στο χέρι όλων και ειδικά στο δικό μας ως φοιτητές Ιατρικής και μελλοντικοί γιατροί, να συνειδητοποιήσουμε το ρόλο μας και να εκτελέσουμε το καθήκον μας αναλογιζόμενοι τα παραπάνω προβλήματα και συμβάλλοντας πρακτικά στην ουσιαστική επίλυση τους.
Συγγραφή: Κωνσταντίνος Γκουζιώτης, Τοπικός Υπεύθυνος για τη Δημόσια Υγεία 2020/21
Πηγές:
https://www.who.int/campaigns/world-health-day/2021
https://jech.bmj.com/content/74/11/964.long