12 Δεκεμβρίου | Διεθνής Ημέρα Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης

Η Διεθνής Ημέρα Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης (International Universal Health Coverage Day) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 12 Δεκεμβρίου με πρωτοβουλία του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) από το 2017. Σύμφωνα με αυτή, τα Κράτη – Μέλη υποχρεούνται να γιορτάζουν την ημέρα ετησίως, μέσω εκπαίδευσης των πολιτών και διοργάνωσης δράσεων. Με αυτόν τον τρόπο στόχος είναι να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη για ισχυρά και ανθεκτικά συστήματα υγείας και καθολική κάλυψη υγείας για τον πληθυσμό. Βάσει του ΟΗΕ η πρόσβαση σε προσιτή και ποιοτική υγειονομική περίθαλψη και η καλή υγεία γενικότερα αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη της ατζέντας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του 2030.

Ποια η έννοια και η ιστορία της υγειονομικής κάλυψης

Η οργανωμένη υγειονομική κάλυψη σαν έννοια έχει ιδιαίτερη και μακρά ιστορία.

Πρώτη η Γερμανία, το 1883, δόμησε το πρώτο οργανωμένο εθνικό σύστημα υγείας με νομοσχέδιο το οποίο αφορούσε στην ασφάλιση υγείας, ατυχημάτων (1884), γήρατος και αναπηρίας (1889). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο νόμος περί εθνικής ασφάλισης του 1911 προέβλεπε κάλυψη, όχι εξειδικευμένη για τους μισθωτούς, καλύπτοντας έτσι περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού. 

Στη χώρα μας, κατά την πρωθυπουργία Ελ. Βενιζέλου, συστάθηκαν τα «Εθνικά Νοσοκομεία» και τα ταμεία εργαζομένων, καθιστώντας τις υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα πιο προσιτές. Το 1934 ιδρύθηκε το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το πρώτο ασφαλιστικό ταμείο ευρείας κάλυψης, που όμως ξεκίνησε τη λειτουργία του την 1 Ιανουαρίου 1937. Το σύγχρονο οργανωμένο κρατικό σύστημα υγείας της χώρας, το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ), ιδρύθηκε το 1983 με σκοπό την αναβάθμιση και μεταρρύθμιση της δημόσιας υγείας και τη λειτουργική ενοποίηση των δημοσίων υποδομών περίθαλψης. Στόχος του είναι η ιατροφαρμακευτική και νοσηλευτική κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού που διαμένει στην Ελλάδα, μέσω της παροχής δωρεάν υπηρεσιών. Μάλιστα, σε έκθεσή του, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε το 2000 το ΕΣΥ 14ο παγκοσμίως στη γενική επίδοση. 

Αν και η κατάσταση στις χώρες του Δυτικού κόσμου έχει σημειώσει αλματώδη βελτίωση, δεν έχουμε ακόμη πετύχει καθολική υγειονομική περίθαλψη.

Κατάσταση στον κόσμο σήμερα

Είμαστε στο σημείο να θεωρούμε την επίσκεψη στο νοσοκομείο ένα δεδομένο αγαθό. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; 

Καθολική υγειονομική κάλυψη δεν σημαίνει δωρεάν κάλυψη για όλα τα θέματα υγείας, αλλά ενός ευρέος φάσματος υπηρεσιών υγείας με τη λιγότερη δυνατή οικονομική επιβάρυνση του ασθενούς. Ωστόσο, ο σκοπός αυτής της ημέρας δεν παύει να μοιάζει ουτοπικός. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το 50% του πληθυσμού της γης ζει χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας. Περίπου 100 εκ. άνθρωποι βρίσκονται σε κατάσταση ακραίας φτώχειας λόγω του κόστους της υγειονομικής τους περίθαλψης, ενώ 800 εκ. ξοδεύουν τουλάχιστον το 10% του εισοδήματος τους σε θέματα υγείας. Ειδικότερα στη χώρα μας, σύμφωνα με έρευνα της “διαΝΕΟσις”, έχει παρατηρηθεί μείωση στη λήψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, λόγω της οικονομικής κρίσης, ενώ η πρόσβαση στα φάρμακα καθίσταται όλο και πιο δύσκολη. 

Προσπάθειες της HelMSIC γύρω από το ζήτημα

Η HelMSIC αποτελεί μια ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη φοιτητική οργάνωση απέναντι στο ζήτημα της καθολικής υγειονομικής κάλυψης. Στους στόχους της περιλαμβάνονται η προώθηση της βελτίωσης των υγειονομικών παροχών, η εξωτερίκευση των υπαρχόντων προβλημάτων, η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των φοιτητών Ιατρικής και του ευρύτερου κοινού γύρω από το συγκεκριμένο ζήτημα. Προϋπόθεση για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι η κατάδειξη της ανάγκης για πλήρη και άνευ διακρίσεων πρόσβαση στην υγεία όλων των ανθρώπων που ζουν στην Ελλάδα. Αν αυτοί αναχθούν σε παγκόσμια κλίμακα, τότε πλέον γίνεται λόγος για Καθολική Υγειονομική Κάλυψη (Universal Health Coverage).  Κατά συνέπεια, η HelMSIC συνδέει άμεσα την παγκόσμια ημέρα UHC με τον σκοπό καθιέρωσης της.

Επιπλέον, αξίζει να γίνει μία αναφορά και στην Παγκόσμια Συνομοσπονδία Οργανώσεων Φοιτητών Ιατρικής, την IFMSA, της οποίας η HelMSIC είναι περήφανο μέλος. Με βάση, λοιπόν, την IFMSA, “τα μέλη του Τομέα Δράσης της Δημόσια Υγείας εκπροσωπούν τις χώρες τους, ώστε να έχουν έναν θετικό αντίκτυπο σε ίση, προσβάσιμη και οικονομικά προσιτή καθολική υγειονομική φροντίδα υψηλής ποιότητας. Προερχόμενο από την αρχή της επίτευξης της υγείας για όλους (3ος στόχος βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ), είναι χρέος των φοιτητών Ιατρικής να υποστηρίζουν αυτό το κίνημα για μία καλύτερη ποιότητα παροχής υγειονομικής φροντίδας εξίσου καλά με το κίνημα για την σωματική και ψυχική κατάσταση”.

Ρόλος του Φοιτητή Ιατρικής ως μελλοντικός επαγγελματίας υγείας

Ο ρόλος που ένας φοιτητής Ιατρικής μπορεί να αναλάβει σχετικά με αυτό το ζήτημα είναι πολλαπλός. Πρώτος και κύριος είναι η συμβολή του στην ενημέρωση. Έχει καθήκον να προωθεί την καθολική υγειονομική κάλυψη και την βελτίωση των υπηρεσιών παροχής υγείας στους ασθενείς, μέσω του ρόλου του στο επιστημονικό στερέωμα (social accountability). Γενικότερα, οι επαγγελματίες υγείας είναι επιστήμονες άμεσα σχετιζόμενοι με το πρόβλημα και άρα πλήρως αρμόδιοι να μιλούν για αυτό, να το επικοινωνούν και να συμβάλλουν με όποιον τρόπο μπορούν στην επίλυσή του.

Καταλήγοντας, στη σύγχρονη εποχή είναι έντονη η έλλειψη Καθολικής Υγειονομικής Κάλυψης. Ιδιαίτερα σημαντικός για την άμβλυνση του προβλήματος είναι ο ρόλος του φοιτητή Ιατρικής, ο οποίος μπορεί να συμμετάσχει ενεργά σε εθελοντικές οργανώσει όπως η HelMSIC. Μέσω αυτών μπορεί να συμβάλλει με την δράση του σε παγκόσμιες ημέρες σχετικές με το θέμα, όπως είναι η UHC, καθώς και με την έμπρακτη υποστήριξη κινήσεων που αποσκοπούν στην εξωτερίκευση αυτού και άλλων ζητημάτων που πλήττουν τη δημόσια υγεία.

 

Συγγραφή άρθρου:
Νικόλας Παπαγεωργίου, Τοπικός Υπεύθυνος Δημόσιας Υγείας 2020/22 – Τοπικός Υπεύθυνος Κλινικών Ανταλλαγών 2021/22, Τοπική Επιτροπή Λάρισας
Δήμητρα Σερμέτη – Γκανάτσιου, Τοπική Υπεύθυνη Δημόσιας Υγείας 2021/22, Τοπική Επιτροπή Λάρισας

Πηγές:
1. https://ifmsa.org/standing-committees/public-health/#Universal-Health-Coverage
2. https://www.helmsic.gr/national-priorities/#1611428505031-f17931fb-0224
3. https://www.who.int