Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας | 8 Μαρτίου 2022
Ιστορική αναδρομή
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας ξεκίνησε να εορτάζεται ήδη από το 1909 στην Αμερική, ενώ μέσα στα επόμενα χρόνια ακολούθησαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, η επίσημη θέσπιση της ημέρας στις 8 Μαρτίου ήρθε από τον ΟΗΕ το 1977. Η πρωτοβουλία αυτή είχε εξαρχής σκοπό να προωθήσει τα ίσα δικαιώματα, όπως για παράδειγμα του δικαιώματος του εκλέγειν για τις γυναίκες, της κατοχής δημοσίων αξιωμάτων που πρωτίστως δεν είχαν θεσπιστεί, αλλά και να περάσει ένα ηχηρό μήνυμα κατά της διάκρισης στην εργασία λόγω φύλου.
Τα ελληνικά δεδομένα
Όσον αφορά στην Ελλάδα, η ισότητα των φύλων με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις, θεσπίζεται συνταγματικά το 1975, ενώ τη δεκαετία του 1980 ψηφίστηκε νόμος για την διακοπή κύησης και το δικαίωμα διαζυγίου, κάνοντας την χώρα μας να διαθέτει συγκριτικά μια καλή νομική βάση για την ισότητα, πράγμα όμως που δεν εξαλείφει το χάσμα που ακόμη και σήμερα σημειώνεται στα φύλα και τις παραβιάσεις δικαιωμάτων. Τα τελευταία χρόνια αποδεικνύεται διαρκώς με έρευνες, πως η Ελλάδα βρίσκεται σε χαμηλές θέσεις αναμεσα σε ευρωπαϊκές χώρες αναφορικά με την ίση πρόσβαση στην υγεία, την εργασία, την αμοιβή, την εκπαίδευση και τις θέσεις εξουσίας. Δεν μπορεί να παραβλέψει επίσης κανείς τα συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά ενδοοικογενειακής βίας και σεξουαλικών κακοποιήσεων έναντι γυναικών, για τα οποία ακούμε σχεδόν καθημερινά πλέον και βλέπουμε μια κοινωνία να συνηθίζει όλο και περισσότερο στο άκουσμα τέτοιων ειδήσεων. Αυτές οι καταστάσεις σίγουρα έχουν επιδεινωθεί λόγω της οικονομικής κρίσης, της πανδημίας Covid-19, αλλά και της άρνησης της κοινωνίας να προχωρήσει μπροστά και να διεκδικήσει ισότητα προς όλους.
Εκπαίδευση και γυναίκες
Στον τομέα της εκπαίδευσης, οι γυναίκες εξακολουθούν να υπερεκπροσωπούνται σε τομείς σπουδών που συνδέονται με “παραδοσιακούς γυναικείους ρόλους’’, όπως οι τομείς που συνδέονται με την παροχή φροντίδας και να υποεκπροσωπούνται στην επιστήμη και την μηχανολογία. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, μέχρι και σήμερα οι γυναίκες δεν εκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό στην ερευνητική κοινότητα σε όλο τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα τα επιτεύγματα τους δεν αναγνωρίζονται, ούτε βραβεύονται. Έτσι, παραμερίζονται στην επιστήμη και μπορεί να μην καταφέρουν αυτά που θα μπορούσαν λόγω των εμποδίων και της υποτίμησης που θα συναντήσουν. Αυτό το χάσμα στην επιστήμη παρατηρείται σε όλες σχεδόν τις χώρες, ανεξαρτήτως γλώσσας, οικονομικής ευημερίας και ιστορικού υποβάθρου.
Gender Medicine
Η ανισότητες των φύλων δεν λείπουν ούτε από την επιστήμη της Ιατρικής, με το ονομαζόμενο Gender Medicine να αποκτά μεγαλύτερη υπόσταση τα τελευταία χρόνια. Τι σημαίνει όμως αυτός ο όρος; Είναι η Ιατρική βασισμένη στο βιολογικό φύλο, η μελέτη δηλαδή των διαφορών που έχουν οι ασθένειες σχετικά με το ανδρικό και γυναικείο φύλο όσον αφορά την πρόληψη, την κλινική εικόνα, την θεραπευτική προσέγγιση, την πρόγνωση καθώς και τον ψυχολογικό και κοινωνικό αντίκτυπο.
Ο κλάδος του Gender Medicine εφευρέθηκε όταν διαπιστώθηκε ότι η μεγάλη κυριαρχία του ανδρικού φύλου στην κοινωνία είχε αρκετές επιπτώσεις, ακόμα και στον κλάδο της Ιατρικής, στον οποίο το αντρικό σώμα λειτουργούσε σαν πρότυπο των ανθρώπων. Όλη η ιατρική γνώση γύρω από την κλινική εικόνα, τη διάγνωση και τη θεραπεία ήταν βασισμένη γύρω από ένα συγκεκριμένο μοντέλο κοντά στο ανδρικό φύλο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συστημικά “τυφλά σημεία” στην περίθαλψη των ασθενών. Μέσω του φεμινιστικού κινήματος δόθηκε περισσότερη έμφαση στο θέμα της υγείας των γυναικών, με αποτέλεσμα τη δημοσίευση των πρώτων papers πάνω στη γυναικεία υγεία. Από την προσπάθεια αυτή για κατηγοριοποίηση των ανθρώπων με έναν αρκετά διαφορετικό τρόπο, αναπτύχθηκε το Gender Medicine, το οποίο αποτελεί το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς την προσωποποιημένη ιατρική.
Σήμερα, το Gender Medicine έχει αρκετές εφαρμογές και έχει καθιερωθεί σε καρδιαγγειακά, αναπνευστικά και αυτοάνοσα νοσήματα, καθώς και στην ρευματολογία και ενδοκρινολογία. Ακόμη, έχει τεράστια εφαρμογή στην φαρμακολογία, την ογκολογία, στις ασθένειες του ήπατος. Επίσης, επεκτείνεται και σε θέματα που αφορούν τους επαγγελματίες υγείας, όπως επιλογή ειδικότητας και προτίμηση του ασθενούς στον επαγγελματία υγείας με βάση το βιολογικό του φύλο. Πιο συγκεκριμένα, η κατανομή των ατόμων στα επαγγέλματα υγείας ή τις ιατρικές ειδικότητες αντικατοπτρίζει αντιλήψεις και στερεότυπα της κάθε κοινωνίας. Σε χώρες όπου η ισότητα των φύλων δεν είναι δεδομένη και οι διακρίσεις με βάση το φύλο είναι καθημερινότητα, ενώ τα στερεότυπα που επικρατούν είναι πολλά και αξεπέραστα, βλέπουμε πως το ποσοστό των γυναικών σε ειδικότητες χειρουργικές είναι μικρότερο σε σχέση με αυτό των ανδρών. Ταυτόχρονα βλέπουμε ότι σε άλλα ιατρικά επαγγέλματα όπως αυτό της νοσηλευτικής επικρατούν κυρίως οι γυναίκες.
Όλες αυτές οι εφαρμογές του Gender Medicine βοηθούν στην καλύτερη και ακριβέστερη ιατροφαρμακευτική παροχή σε ασθενείς, που παλαιότερα λόγω της έλλειψης του όρου, θα είχαν προσεγγιστεί λανθασμένα. Ταυτόχρονα, όλα τα άτομα κάνουν πιο συνειδητές επιλογές στην επαγγελματική τους καριέρα ελεύθερα από κάθε στερεότυπο.
Στάση της HelMSIC και ο ρόλος του φοιτητή Ιατρικής
Τα παραπάνω δεδομένα, μπορεί να φαντάζουν τρομακτικά ή να δημιουργούν την αίσθηση ότι τίποτα δεν είναι εύκολο να αλλάξει στο χώρο της επιστήμης και τη θέση της γυναίκας. Κι όμως οι αριθμοί μπορούν να αλλάξουν φτάνει τα δεδομένα και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις να αμφισβητηθούν και οι γυναίκες να κάνουν τις επιλογές που πραγματικά θέλουν, χωρίς να υπακούν σε κοινωνικές νόρμες.
Η θεματική του Gender Medicine αποτελεί ενασχόληση της HelMSIC μέσω του τομέα δράσης της Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας συμπεριλαμβανομένου του HIV/AIDS, ενώ τα γενικότερα δικαιώματα της γυναίκας είναι κάτι που απασχολεί και τον τομέα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ειρήνης. Η ενασχόληση αυτή έχει στόχο την προαγωγή της εκπαίδευσης και την ευαισθητοποίηση των φοιτητών Ιατρικής, πάνω στις θεματικές για την συνειδητοποίηση του προβλήματος και τους τρόπους αντιμετώπισης.
Ως μελλοντικοί επαγγελματίες υγείας και επιστήμονες είναι στιγμή να συνειδητοποιήσουμε ότι η ποικιλομορφία σκέψης οδηγεί σε καλύτερα επιστημονικά αποτελέσματα που ωφελούν τελικά την κοινωνία στο σύνολο της και να προσπαθήσουμε να περάσουμε αυτήν την αντίληψη σε κάθε πτυχή της. Η ισότητα των φύλων είναι μέσο επαναπροσδιορισμού και δύναμη αλλαγής που θα αποβεί προς όφελος όλων, για αυτό οφείλουμε να αρχίσουμε να αλλάζουμε τα συστήματα που εμποδίζουν τις γυναίκες να πετύχουν αυτά που μπορούν και επιθυμούν.
Συγγραφή: Εμμανουέλα Λεμονάκη, Τοπική Υπεύθυνη Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας συμπ. HIV/AIDS, Τοπική Επιτροπή Λάρισας
Επιμέλεια: Γιώργος Βαϊόπουλος, Πανελλήνιος Υπεύθυνος Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας συμπ. HIV/AIDS, Τοπική Επιτροπή Αθήνας
Πηγές:
https://europa.eu/youth/get-involved
https://www.europarl.europa.eu/news
https://www.sansimera.gr/worldays/4