Frequently Asked Questions

Ο HIV είναι ο ιός της Ανθρώπινης Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (Human Immunodeficiency Virus). Είναι ένας ρετροϊός που επιτίθεται στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, είτε καταστρέφοντάς τα, είτε βλάπτοντας την λειτουργία τους. Η λοίμωξη με τον ιό οδηγεί στην σταδιακή εξάντληση του ανοσοποιητικού, καταλήγοντας σε ανοσοανεπάρκεια του οργανισμού.

Το AIDS είναι το Σύνδρομο της Ανθρώπινης Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome). Η λοίμωξη με τον HIV έχει αναφερθεί ως η κύρια υποκείμενη αιτία για την εκδήλωση του AIDS. To επιπεδο της ανοσοανεπάρκειας ή και το είδος των ευκαιριακών λοιμώξεων χρησιμοποιούνται ως δείκτες για την εξέλιξη της λοίμωξης με HIV σε AIDS.

O όρος AIDS χρησιμοποιείται για τα πιο εξελιγμένα στάδια της λοίμωξης με HIV. Ωστόσο, σήμερα, με την ύπαρξη της αντιρετροϊκής αγωγής, ένα άτομο μπορεί να ζήσει και εφ’ όρου με HIV λοίμωξη, χωρίς να εκδηλώσει ποτέ σημεία και συμπτώματα του AIDS.

Ο HIV μπορεί να μεταδοθεί με την διεισδυτική σεξουαλική επαφή (κολπική ή πρωκτική), με μεταγγίσεις αίματος, με την κοινή χρήση μολυσμένων αιχμηρών αντικειμένων (βελόνες, ξυραφάκια, κλπ), καθώς και από την μητέρα στο παιδί, είτε κατά την κύηση, τον τοκετό ή τον θηλασμό. Το στοματικό σεξ κατατάσσεται στις πρακτικές χαμηλού έως και μηδενικού ρίσκου δεδομένης της προϋπόθεσης της καλής στοματικής υγιεινής. Ωστόσο, αν το άτομο που δέχεται στοματικό σεξ έχει πολύ υψηλό ιικό φορτίο και στο άλλο άτομο υπάρχει τραυματισμός του βλεννογόνου της στοματικής κοιλότητας (μια ανοιχτή πληγή, χαλασμένα δόντια, περιοδοντίτιδα, ουλίτιδα κλπ) τότε η μετάδοση είναι πιθανή.

O ΗIV δεν μεταδίδεται με το φιλί, με απλές δραστηριότητες όπως χειραψία, αγκαλιά, κοινή χρήση τουαλέτας ή πίνοντας από το ίδιο ποτήρι.

Γενικά, συνιστάται αναμονή τριών μηνών μετά την πιθανή έκθεση προτού γίνει έλεγχος. Αν και οι εξετάσεις αντισωμάτων HIV είναι πολύ ευαίσθητες, υπάρχει περίοδος παραθύρου έως δύο μήνες, κατά την οποία τα άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV δεν έχουν αντισώματα στο αίμα τους που μπορούν να ανιχνευθούν με μια δοκιμή HIV. Στην περίπτωση των πιο ευαίσθητων δοκιμών κατά του HIV που συνιστώνται σήμερα, η περίοδος παραθύρου είναι περίπου τρεις εβδομάδες. 

Η προφυλακτική αγωγή πριν την έκθεση στον ιό (PrEP – Pre Exposure Prophylaxis) είναι ένας νέος τρόπος πρόληψης της HIV λοίμωξης για τους ανθρώπους που δεν έχουν τον ιό, λαμβάνοντας ένα χάπι κάθε μέρα. Το χάπι περιέχει δύο φάρμακα που χρησιμοποιούνται και στη θεραπεία των ατόμων που ήδη έχουν μολυνθεί. Εάν το άτομο έχει εκτεθεί στον HIV μέσω σεξουαλικής επαφής ή κοινής χρήσης ενέσιμων ουσιών και έχει λάβει PrEP, αυτά τα δύο φάρμακα μπορούν να σταματήσουν τον ιό από το να μολύνει τον οργανισμό. Ωστόσο, η PrEP δεν αποτελεί συστηματική μέθοδο προφύλαξης από τον ιό. 

Η προληπτική θεραπεία μετά την έκθεση (PEP – Post Exposure Prophylaxis) αποτελείται από φάρμακα, εργαστηριακές εξετάσεις και συμβουλές. Η θεραπεία με PEP πρέπει να ξεκινήσει εντός κάποιων ωρών από την πιθανή έκθεση στον HIV και πρέπει να συνεχιστεί για περίοδο περίπου τεσσάρων εβδομάδων. Οι ερευνητικές μελέτες δείχνουν ότι, εάν το φάρμακο ξεκινά γρήγορα μετά από πιθανή έκθεση στον ιό HIV (ιδανικά εντός δύο ωρών και όχι αργότερα από 72 ώρες μετά από αυτήν την έκθεση), είναι ευεργετικό στην πρόληψη της μόλυνσης από τον ιό HIV.

Στην περίπτωση που υπήρξε μια πιθανή έκθεση σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 ημερών, η λήψη PEP ετεροχρονισμένα είναι αναποτελεσματική. Αντ’ αυτού μπορεί να πραγματοποιηθεί ένας αρχικός έλεγχος (baseline) για την ανίχνευση του HIV και ένας επαναληπτικός έλεγχος 6-8 εβδομάδες μετά την πιθανή έκθεση. Στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ του αρχικού και επαναληπτικού ελέγχου συστήνεται η χρήση προφυλακτικού σε κάθε σεξουαλική επαφή.

Στην Ελλάδα δεν διατίθεται ευρέως κάποιο γενόσημο αντιρετροϊκό σκεύασμα. H “Θετική Φωνή” και τα “Checkpoint” συμμετέχουν στο πρώτο πρόγραμμα χορήγησης PrEP που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών “Λαϊκό”.

Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) συστήνει την PrEP στους ανθρώπους που είναι αποδεδειγμένα HIV αρνητικοί και βρίσκονται σε σημαντικό κίνδυνο για μόλυνση από τον ιό HIV. Αυτό περιλαμβάνει όσους:

• Είναι σε συνεχή ερωτική σχέση με σύντροφο που έχει HIV λοίμωξη
• Δεν είναι σε αμοιβαία μονογαμική σχέση με σύντροφο ο οποίος εξετάστηκε πρόσφατα και βρέθηκε HIV αρνητικός και είναι:
  • ομοφυλόφιλος ή αμφιφυλόφιλος άνδρας που έχει κάνει σεξ χωρίς προφυλακτικό ή έχει διαγνωστεί με σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα κατά τους τελευταίους έξι μήνες
  • ετεροφυλόφιλος άνδρας ή γυναίκα που δεν χρησιμοποιεί τακτικά προφυλακτικό με συντρόφους που βρίσκονται σε κίνδυνο να μολυνθούν με τον ιό HIV (π.χ. άτομα που κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών ή αμφιφυλόφιλους άνδρες άγνωστης κατάστασης HIV)
• Έχουν κάνει κατά τους τελευταίους έξι μήνες κοινή χρήση ενέσιμων ναρκωτικών ή ήταν σε πρόγραμμα θεραπείας για χρήση ενέσιμων ναρκωτικών.

Η χρήση αντιρετροϊκών φαρμάκων σε συνδυασμό τριών σκευασμάτων έχει αποδειχθεί ότι μειώνει δραματικά την ασθένεια και την θνητότητα του AIDS. Αν και δεν επιτυγχάνεται η ίαση, η συνδυασμένη αντιρετροϊκή θεραπεία επιτρέπει στα άτομα που ζουν με τον ιό HIV να ζουν περισσότερο, με περισσότερη ευεξία και λειτουργικότητα, μειώνοντας το φορτίο του HIV στο αίμα και αυξάνοντας τον αριθμό των CD4 θετικών κυττάρων (λευκά αιμοσφαίρια που είναι καίρια στην αποτελεσματική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος).

Η αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία αποτρέπει επίσης τη μετάδοση του HIV. Όταν ένα άτομο που ζει με HIV λαμβάνει αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία και έχει κατεσταλμένο ιικό φορτίο, τότε ο ιός HIV δεν μπορεί πλέον να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή.

To U=U προκύπτει από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Undetectable και Untransmittable. Πρόκειται για μία επιστημονική τεκμηρίωση που αποδεικνύει ότι ένα άτομο που ζει με HIV, λαμβάνει αντιρετροϊκή θεραπεία και έχει επιτύχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο στο αίμα του (δηλαδή ιικό φορτίο κάτω από 40 αντίγραφα/ml στο αίμα τους) για τουλάχιστον 6 μήνες, δε μπορεί πρακτικά να μεταδώσει τον ιό σε κάποιον ερωτικό σύντροφο, ακόμη και με σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις.

Οι σεξουαλικές επαφές είναι ασφαλείς, εφόσον το άτομο αυτό λαμβάνει συστηματικά αντιρετροϊκή αγωγή και έχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο. Το σεξ είναι επίσης ασφαλές με την χρήση προφυλακτικού ή σε περίπτωση λήψης προφυλακτικής αγωγής πριν την έκθεση (Pre-Exposure Prophylaxis), σύμφωνα με τις ενδείξεις των επαγγελματιών υγείας.

Σε περίπτωση θετικής διάγνωσης στον HIV συνίσταται το άτομο:

• Nα διασυνδεθεί έγκαιρα με Μονάδα Λοιμώξεων για τη λήψη της κατάλληλης θεραπείας καθώς και την παρακολούθηση της υγείας του, που είναι πολύ σημαντικά για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του αλλά και την επιμήκυνση του χρόνου ζωής του.
• Nα έχει κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και ενημέρωση για ζητήματα που αφορούν την HIV λοίμωξη (Συμβουλευτικό Κέντρο και τηλ. γραμμη ΕΟΔΥ).
• Nα λάβει συμβουλευτική για τη σωστή χρήση προφυλακτικού, ώστε να προστατεύσει τους σεξουαλικούς συντρόφους του αλλά και τον εαυτό του από ενδεχόμενη συλλοίμωξη.
• Nα ενημερωθεί αν είναι έγκυος, για τη δυνατότητα αποφυγής της κάθετης μετάδοσης στο μωρό κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό καθώς και, την αποφυγή του θηλασμού μετά.